/ Nowe przepisy dotyczące uzupełniającego urlopu macierzyńskiego dla rodziców wcześniaków
Opieka nad wcześniakiem to wyjątkowe wyzwanie. Dziecko urodzone przedwcześnie często wymaga dłuższego pobytu w szpitalu, specjalistycznej opieki i większej troski w pierwszych tygodniach życia. Dotychczasowe przepisy nie w pełni uwzględniały te specyficzne potrzeby rodziców wcześniaków oraz noworodków, które po narodzinach wymagają hospitalizacji. Jednak od niedawna sytuacja ta uległa zmianie. W dniu 19 marca 2025 r. weszły w życie nowe przepisy dotyczące uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, dzięki którym rodzice wcześniaków zyskali prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego, płatnego w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Na czym dokładnie polegają te zmiany i kto może z nich skorzystać?
Dłuższy urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków
Nowelizacja omawianych przepisów została wprowadzona ustawą z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw i obowiązuje od 19 marca 2025 r. Wprowadza do Kodeksu pracy m.in. art. 180², który reguluje zasady przyznawania uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.
Uzupełniający urlop macierzyński to dodatkowy okres urlopu przysługujący matce (lub ojcu, w przypadku przejęcia opieki) dziecka urodzonego przedwcześnie. Nowe przepisy mają na celu „oddanie” rodzicom tego czasu, który dziecko spędziło w szpitalu zaraz po porodzie – zanim faktycznie mogli się nim zająć w domu.
Do tej pory urlop macierzyński liczony był od dnia porodu, niezależnie od tego, czy dziecko wymagało hospitalizacji, czy nie, a możliwość jego przerwania następowała dopiero po 8 tygodniach. To oznaczało, że rodzice wcześniaków tracili cenny czas wspólnego pobytu z dzieckiem, ponieważ znaczna część urlopu „przepadała” w trakcie hospitalizacji noworodka. Nowelizacja kodeksu pracy, która obowiązuje od 19 marca 2025 r., wprowadziła dla takich osób nowe uprawnienia w postaci uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.
O dodatkowy urlop mogą ubiegać się nie tylko pracownicy, ale również inne osoby objęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Skorzystać z niego mogą również rodzice adopcyjni oraz ci, którzy opiekują się dzieckiem jako rodzina zastępcza (z wyłączeniem rodzin zastępczych zawodowych) – jeśli wymaga ono hospitalizacji po formalnym przyjęciu na wychowanie.
Jak długo może trwać uzupełniający urlop macierzyński?
Zgodnie z nowym brzmieniem przepisów czas trwania dodatkowego urlopu macierzyńskiego uzależniony jest od:
- tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko,
- jego masy urodzeniowej,
- okresu pobytu dziecka w szpitalu.
W przypadku dzieci urodzonych przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g – rodzicom przysługuje 1 tydzień urlopu za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu, maksymalnie do 15 tygodni po porodzie.
Jeśli dziecko urodzi się po ukończeniu 28. tygodnia ciąży, a przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży, z masą urodzeniową większą niż 1000 g – rodzicom przysługuje 1 tydzień urlopu za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu, maksymalnie do 8 tygodni po porodzie.
W przypadku dzieci urodzonych po 37. tygodniu ciąży, które wymagają hospitalizacji – rodzicom przysługuje 1 tydzień urlopu za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu, pod warunkiem, że hospitalizacja trwała co najmniej 2 kolejne dni między 5. a 28. dniem po porodzie, maksymalnie do 8 tygodni po porodzie.
W przypadku urodzenia kilku dzieci przy jednym porodzie, bierze się pod uwagę wagę urodzeniową najmniejszego dziecka oraz okres hospitalizacji dziecka najdłużej przebywającego w szpitalu.
Procedura ubiegania się o uzupełniający urlop macierzyński krok po kroku
Aby skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, należy:
- Złożyć pisemny wniosek do pracodawcy.
Dodatkowy urlop macierzyński przyznawany jest na wniosek pracownika – matki lub ojca wychowującego dziecko. Można go złożyć w formie papierowej lub elektronicznej, najpóźniej 21 dni przed zakończeniem podstawowego urlopu macierzyńskiego. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek.
- Dołączyć dokumentację medyczną.
Konieczne jest uzyskanie zaświadczenia ze szpitala potwierdzającego okres hospitalizacji dziecka oraz dokumentu potwierdzającego tydzień ciąży i masę urodzeniową dziecka.
- W przypadku pobierania zasiłku macierzyńskiego z ZUS, należy poinformować Zakład Ubezpieczeń Społecznych o przedłużeniu urlopu, składając odpowiednie dokumenty.
Warto zaznaczyć, że uzupełniający urlop macierzyński ma być udzielany jednorazowo i nie będzie można podzielić go na części. Prawo do uzupełniającego urlopu przysługiwać będzie bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Istotny jest również fakt, że jeśli pracownik nie skorzysta z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego od razu po zakończeniu podstawowego świadczenia, bezpowrotnie straci tę możliwość.
Za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.
Ustawa nowelizująca wprowadza również przepisy przejściowe dotyczące porodów, które miały miejsce przed jej wejściem w życie. Zgodnie z art. 26 ustawy nowelizującej, pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie ustawy są uprawnieni do korzystania z urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, lub przebywają na nim, mają prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Uzupełniający urlop jest przyznawany na wniosek składany w formie papierowej lub elektronicznej przez pracownika wychowującego dziecko, najpóźniej w ostatnim dniu urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Jeżeli zakończył się on przed 19 marca 2025 r., prawo do dodatkowego urlopu nie przysługuje.
Nowe przepisy wprowadzają istotne wsparcie dla rodziców wcześniaków oraz noworodków wymagających hospitalizacji po porodzie. Umożliwiają skorzystanie z dodatkowego, płatnego urlopu macierzyńskiego, dostosowanego do indywidualnej sytuacji dziecka. Jednocześnie – aby skorzystać z tego uprawnienia, nie trzeba dopełnić skomplikowanych wymogów formalnych – wystarczy złożyć odpowiedni wniosek i dostarczyć wymaganą dokumentację.
