/ Nowe regulacje dotyczące udostępniania bankom informacji o śmierci posiadacza rachunku bankowego – nowelizacja Prawa bankowego oraz niektórych innych ustaw

10 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła nowe regulacje dotyczące m.in. udostępniania bankom informacji o śmierci posiadacza rachunku bankowego, które mają umożliwić szybsze zamknięcie nieaktywnych rachunków, czyli tzw. „rachunków uśpionych” oraz usprawnić rozpoczęcie procedur spadkowych. Celem proponowanych zmian jest ograniczenie problemów związanych z niezamkniętymi rachunkami po śmierci właściciela, zwiększenie ochrony środków pieniężnych oraz usprawnienie procesu spadkowego.

Przekazywanie informacji o śmierci posiadacza rachunku z rejestru PESEL

Do tej pory banki i SKOK‑i nie były automatycznie powiadamiane o śmierci właściciela rachunku. O zgonie musi zawiadomić osoba trzecia – najczęściej spadkobierca lub inny członek rodziny.  W praktyce oznacza to, że konta osób zmarłych mogą przez długi czas pozostawać aktywne, a środki na nich – niezgłoszone do masy spadkowej – niezabezpieczone (czyniąc je potencjalnie zagrożonymi lub zapomnianymi). Zmiany zaproponowane przez Ministerstwo Finansów mają na celu zlikwidowanie tej luki prawnej poprzez powiązanie systemów bankowych z rejestrem PESEL.

Zgodnie z założeniami projektu banki miałyby obowiązek pozyskiwać informacje o dacie śmierci posiadacza rachunku bezpośrednio z rejestru PESEL, dzięki czemu możliwe byłoby szybsze zamknięcie tzw. „rachunków uśpionych”, czyli cechujących się brakiem aktywności ich posiadaczy. Projekt przewiduje, że jeśli od ostatniej dyspozycji dotyczącej rachunku bankowego minie 5 lat, bank będzie zobowiązany zwrócić się do ministra ds. informatyzacji o udostępnienie danych z rejestru PESEL w celu weryfikacji, czy właściciel rachunku żyje, a w razie jego zgonu – o podanie daty jego śmierci.

W przypadku gdy bank prowadzi więcej niż jeden rachunek dla tego samego posiadacza rachunku, 5-letni termin liczy się od dnia wydania ostatniej dyspozycji dotyczącej tych rachunków.

W uzasadnieniu do nowelizacji wskazano, że to właśnie z datą śmierci, a nie z datą powzięcia informacji o śmierci ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, wiąże skutki rozwiązania umowy rachunku bankowego oraz kwestię związania tą umową do chwili wypłaty przez bank środków pieniężnych osobie posiadającej do nich tytuł prawny.

Korzyści dla spadkobierców

Proponowane zmiany mają pozwolić spadkobiercom łatwiej i szybciej uzyskać informacje o zgromadzonych środkach, a także ograniczyć ryzyko dotyczące wypłaty tych środków na rzecz osób nieuprawnionych. Nowe przepisy mają przyczynić się również do usprawnienia rozpoczęcia procedur spadkowych, ponieważ wyłącznie na podstawie potwierdzonej daty zgonu bank lub SKOK może uruchomić procedurę przyjmowania wniosków od spadkobierców lub realizacji dyspozycji na wypadek śmierci.

Konieczna jest również nowelizacja ustawy o ewidencji ludności, ponieważ obecne przepisy nie dają bankom wyraźnej podstawy prawnej do pozyskiwania informacji o dacie śmierci posiadacza rachunku – umożliwiają jedynie potwierdzenie samego faktu zgonu.

Uproszczenie procedury przekazywania informacji zbiorczych przez bank

Uproszczona ma zostać również procedura przekazania osobie fizycznej (a także jej spadkobiercy oraz zarządcy sukcesyjnemu) informacji zbiorczej przez bank, dotyczącej numerów jej rachunków bankowych oraz tego, czy rachunki te dalej są prowadzone. Zmiana ma polegać na zwolnieniu banków z obowiązku przekazania informacji zbiorczej w odniesieniu do umów rachunku bankowego posiadacza rozwiązanych albo wygasłych, w których upłynął już, wynikający z odrębnych przepisów, wymagany okres przechowywania przez bank informacji i dokumentów związanych z tymi umowami.

Nowelizacja Prawa bankowego i niektórych innych ustaw to ważny krok w kierunku uporządkowania i usprawnienia obsługi rachunków po śmierci ich właścicieli. Dzięki obowiązkowi pozyskiwania informacji z rejestru PESEL, banki będą mogły szybciej reagować, a środki pieniężne będą lepiej zabezpieczone. Także z punktu widzenia spadkobierców zmiany te są zdecydowanie korzystne. W dłuższej perspektywie pozwolą na zminimalizowanie ryzyka zapomnianych lub „porzuconych” środków i przyspieszą formalności związane z dziedziczeniem.