/ Ochrona konsumentów – nowelizacja przepisów

Spis treści (kliknij aby szybko przejść):

1. Dochodzenie zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla wystawionego przez konsumenta
2. Oddanie pisma procesowego w placówce dowolnego operatora pocztowego świadczącego usługi powszechne
3. Uprawnienia osoby fizycznej występującej z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy w postępowaniu w sprawach cywilnych

W piątek 24 września 2021 r. weszła w życie uchwalona w czerwcu 2021 r. nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, która uzupełnia przepisy dotyczące ochrony konsumentów. Zmiany obejmują zagadnienia związane m.in. z wnoszeniem pism procesowych do sądu, postępowaniem nakazowym z weksla w sporach przeciwko konsumentom oraz doprecyzowaniem regulacji dotyczących wniosku o przyznanie prawa pomocy w postępowaniach sądowych.

Dochodzenie zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla wystawionego przez konsumenta

Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami, w sytuacji, w której podstawę powództwa wniesionego przeciwko konsumentowi będzie stanowić weksel wystawiony przez konsumenta np. bankowi czy firmie pożyczkowej, wówczas sąd zobowiązany będzie z urzędu, niezależnie od podniesionych przez pozwanego zarzutów, zbadać umowę – która była podstawą wystawienia weksla – pod kątem nieuczciwych postanowień umownych.

W związku z powyższym, w postępowaniu o wydanie nakazu zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla lub czeku, jeżeli dłużnikiem jest konsument, niezbędne stało się przedstawienie przez wierzyciela wraz z pozwem umowy, z której wynika roszczenie zabezpieczone wekslem, a także deklaracji wekslowej i załączników, w celu umożliwienia Sądowi rozpoznającemu sprawę zbadania wskazanych dokumentów. W treści pozwu skierowanego przeciwko osobie fizycznej zamieszcza się również oświadczenie o tym, czy roszczenie dochodzone pozwem powstało w związku z umową zawartą z konsumentem. Dzięki przedłożonym dokumentom w postaci umowy oraz deklaracji wekslowej wraz z załącznikami, sąd uzyska zdecydowanie szerszy ogląd w kwestii zasadności i słuszności dochodzonego roszczenia.

W uzasadnieniu nowelizacji wskazano, że dotychczas obowiązujące przepisy, dotyczące wydawania nakazów zapłaty na podstawie weksla przeciwko konsumentowi, raczej zniechęcały pozwanych konsumentów do podejmowania obrony w sporze zainicjowanym przez stronę silniejszą, taką jak np. bank. Wprowadzone zmiany łagodzą wymagania w tym zakresie, a co więcej – zobowiązują sąd do zbadania postanowień umowy, której roszczenia zabezpieczone zostały wekslem – pod kątem ewentualnego zawarcia w niej klauzul niedozwolonych.

Zmodyfikowane zostały również przepisy dotyczące określenia terminów na zaspokojenie roszczeń wynikających z wydanego przez sąd nakazu zapłaty. Ustawa przyjmuje, iż termin ten będzie określany w wydanym nakazie zapłaty i będzie wynosił miesiąc od dnia doręczenia nakazu w przypadku nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, gdy doręczenie nakazu pozwanemu ma mieć miejsce na terytorium Unii Europejskiej lub trzy miesiące od dnia doręczenia nakazu, w przypadku gdy doręczenie nakazu ma mieć miejsce poza terytorium Unii Europejskiej.

Zmiany wprowadzono również w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, wskazując, że w przypadku wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, który został wydany przeciwko konsumentowi, od pozwanego konsumenta pobiera się opłatę nie większą niż 750 złotych.

Oddanie pisma procesowego w placówce dowolnego operatora pocztowego świadczącego usługi powszechne

Zmieniono także treść art. 165 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym oddanie pisma procesowego w formie przesyłki poleconej w polskiej placówce pocztowej operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe lub w placówce podmiotu zajmującego się doręczaniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu. Powyższe oznacza, iż skuteczne, tj. dokonane z zachowaniem terminu przewidzianego dla danej czynności procesowej, jest nadanie przez stronę lub uczestnika postępowania pisma procesowego do sądu w polskiej placówce pocztowej każdego operatora pocztowego. Oddanie pisma procesowego – w formie przesyłki poleconej – w placówce każdego operatora pocztowego w Polsce, będzie więc równoznaczne z wniesieniem go do sądu.

W celu pełnego dostosowania ww. przepisu do prawa europejskiego – przy nadawaniu pism procesowych w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej – umożliwiono stronom korzystanie z usług wszystkich podmiotów zajmujących się doręczaniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej, a nie tylko operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne.

Równocześnie wprowadzono także zmianę w dotychczasowej regulacji polegającą na tym, aby domniemanie wniesienia pisma do sądu w dniu nadania przesyłki u operatora, dotyczyło tylko przesyłek poleconych.

Uprawnienia osoby fizycznej występującej z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy w postępowaniu w sprawach cywilnych

Uchwalona nowelizacja wprowadziła również zmianę ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie pomocy w postępowaniu w sprawach cywilnych prowadzonym w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz o prawie pomocy w celu ugodowego załatwienia sporu przed wszczęciem takiego postępowania, zgodnie z którą osoba ubiegająca się o pomoc prawną będzie mogła uzyskać zwrot poniesionych kosztów tłumaczenia dokumentów niezbędnych do rozpatrzenia wniosku o przyznanie prawa pomocy.

Wprowadzone zmiany są wynikiem konieczności dostosowania obowiązujących przepisów do treści wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które zapadły w sprawach polskich, tj. C-176/17 Profi Credit Polska (Dz.U.UE.C.408 od 12.11.2018, str.20), C-545/17 Pawlak (Dz. Urz. UE C 187 z 03.06.2019, str. 19) w połączonych sprawach C-419/18 i C-483/18 Profi Credit Polska (Dz. Urz. UE C 10 z 13.01.2020, str. 14) oraz w sprawie niemieckiej, tj. C-670/15 Šalplachta (Dz.U.UE.C.309 od 18.09.2017, str.6).