/ Pełnomocnictwo procesowe a upoważnienie do ujawnienia tajemnicy bankowej

W sprawach dotyczących kredytów czy pożyczek bankowych niejednokrotnie powstaje konieczność zwrócenia się do banku celem uzyskania informacji dotyczących klienta będącego osobą fizyczną np. o prowadzonych rachunkach bankowych, udzielonych kredytach czy zajęciach egzekucyjnych. Nie są to jednak informacje udzielane przez banki „od ręki”, gdyż objęte są tzw. tajemnicą bankową i jeżeli osoba trzecia chce uzyskać do nich dostęp musi posiadać specjalne upoważnienie udzielone przez osobę, której dane te dotyczą. W niniejszym artykule odpowiemy na pytanie, jakie informacje objęte są tajemnicą bankową a także jakim dokumentem może legitymować się osoba trzecia w celu uzyskania informacji dotyczących osoby fizycznej, które objęte są tajemnicą bankową, oraz jaka powinna być jego forma.

Spis treści:

1. Czym jest tajemnica bankowa?
2. W jakich przypadkach tajemnica bankowa nie obowiązuje?
3. Komu bank może ujawnić informacje objęte tajemnicą bankową?
4. Upoważnienie do ujawnienia tajemnicy bankowej

Czym jest tajemnica bankowa?

Tajemnica bankowa została uregulowana w art. 104 ustawy Prawo bankowe, zgodnie z którym bank, osoby w nim zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe, są obowiązane zachować tajemnicę bankową, która obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje.

Jak wynika z przytoczonego powyżej przepisu ustawy Prawo bankowe, tajemnica bankowa to wszelkie informacje dotyczące czynności bankowych uzyskane przez bank w ramach prowadzonej działalności usługowej. Do czynności bankowych zalicza się m.in.:

– prowadzenie rachunków bankowych;

– udzielanie kredytów;

– emitowanie bankowych papierów wartościowych;

– świadczenie usług płatniczych oraz wydawanie pieniądza elektronicznego;

– udzielanie i potwierdzanie poręczeń.

Informacje chronione tajemnicą bankową mogą dotyczyć danych samej czynności bankowej (np. warunków kredytu), jak również danych na temat klienta banku oraz jego sytuacji faktycznej i prawnej, np. miejsce zatrudnienia, statusu majątkowego, sytuacji rodzinnej czy źródła dochodów. Tajemnicą bankową są objęte również nośniki, na których informacje są zapisane, tj. dokumenty papierowe, nośniki przechowujące dane elektroniczne oraz systemy bankowe.

Warto podkreślić, że bank ma obowiązek zachować w tajemnicy nie tylko informacje, w których posiadanie wszedł w związku z realizacją czynności bankowych i wykonywaniem umów z klientami, ale także informacje, które pozyskał w związku z negocjacjami i w trakcie zawierania umowy, nawet jeśli nie doszło do ich sfinalizowania. Powyższe oznacza, że tajemnica wiąże już od momentu rozpoczęcia rozmów np. o udzieleniu kredytu. Dzięki obowiązywaniu tajemnicy bankowej mamy gwarancję, że informacje o nas jako kliencie banku, często wrażliwe, nie zostaną bez podstawy prawnej wykorzystane przez bank lub ujawnione podmiotom trzecim.

W jakich przypadkach tajemnica bankowa nie obowiązuje?

Zgodnie z art. 104 ust. 2 ustawy Prawo bankowe obowiązek zachowania tajemnicy bankowej nie dotyczy m.in. przypadków, w których:

• bez ujawnienia informacji objętej tajemnicą bankową – ze względu na istotę i charakter czynności bankowej lub obowiązujące przepisy – nie jest możliwe należyte wykonanie umowy, na podstawie której jest wykonywana ta czynność bankowa lub należyte wykonanie czynności pozostających w związku z zawarciem i wykonaniem tej umowy;
• następuje udzielenie informacji objętych tajemnicą bankową adwokatom lub radcom prawnym w związku ze świadczeniem przez nich pomocy prawnej na rzecz banku;
• udzielenie informacji objętych tajemnicą bankową jest niezbędne do zawarcia i wykonywania umów sprzedaży wierzytelności zaklasyfikowanych zgodnie z odrębnymi przepisami do kategorii straconych;
• ujawnienie informacji objętych tajemnicą bankową jest niezbędne do wykonywania umów odwróconego kredytu hipotecznego.

Komu bank może ujawnić informacje objęte tajemnicą bankową?

Tajemnica bankowa wiąże bank i jego pracowników oraz osoby, za których pośrednictwem wykonywane są czynności bankowe bezterminowo, co oznacza, że osoby posiadające informacje objęte tajemnicą, są zobowiązane do jej przestrzegania zarówno wtedy, kiedy doszło do zawarcia umowy z klientem banku, jak i wtedy, gdy umowa nie została podpisana a ponadto również wtedy, kiedy czas obowiązywania umowy już upłynął (np. na skutek spłaty kredytu).

Prawo bankowe szczegółowo określa komu i jakich okolicznościach bank ma obowiązek ujawnić informacje objęte tajemnicą bankową, a także kto może żądać ich ujawnienia. Należy jednak wiedzieć, że uprawnione instytucje mogą wykorzystać otrzymane od banku informacje wyłącznie w granicach określonych przez przepisy prawa. Bank ma obowiązek udzielenia informacji stanowiących tajemnicę m.in.:

• innym bankom i instytucjom kredytowym, np. w zakresie, w jakim informacje te są niezbędne w związku z wykonywaniem czynności bankowych oraz nabywaniem i zbywaniem wierzytelności, a także dostawcom usług płatniczych;
• na zasadzie wzajemności – innym instytucjom ustawowo upoważnionym do udzielania kredytów – o wierzytelnościach oraz o obrotach i stanach rachunków bankowych w zakresie, w jakim informacje te są niezbędne w związku z udzielaniem kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych i poręczeń;
• szefowi Krajowej Administracji Skarbowej;
• sądowi lub prokuratorowi w związku z toczącym się postępowaniem o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, wnioskiem o udzielenie pomocy prawnej z innego państwa;
• sądowi w związku z prowadzonym postępowaniem spadkowy lub o podział majątku;
• komornikowi sądowemu w zakresie rachunków bankowych lub pełnomocnictw do dysponowania nimi,  ich liczby, obrotów i stanów tych rachunków, z podaniem wpływów, obciążeń, nadawców i odbiorców, w zakresie niezbędnym do prawidłowego prowadzenia postępowania egzekucyjnego, postępowania zabezpieczającego oraz wykonywania innych czynności wynikających z ustawowych zadań komornika;
• UOKiK w związku z postępowaniami prowadzonymi na podstawie przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów,
• KNF w zakresie sprawowanego nadzoru,
• Rzecznikowi Finansowemu w zakresie niezbędnym do realizacji przez niego ustawowych zadań.

Z uwagi na ochronną funkcję tajemnicy bankowej, bank co do zasady nie może ujawniać informacji objętych tajemnicą innym podmiotom niż te wskazane w ustawie Prawo bankowe, chyba że klient banku wyrazi zgodę, aby takie informacje przekazać osobie trzeciej.

Upoważnienie do ujawnienia tajemnicy bankowej

Osobom trzecim informacje objęte tajemnicą bankową mogą być ujawnione, z pewnymi zastrzeżeniami wynikającymi z ustawy Prawo bankowe, wyłącznie wtedy – gdy osoba której informacje te dotyczą – na piśmie upoważni bank do przekazania określonych informacji wskazanej przez siebie osobie lub jednostce organizacyjnej. Upoważnienie może być także wyrażone w postaci elektronicznej.

Jak wskazuje Komisja Nadzoru Finansowego:

„Upoważnienie takie nie jest tożsame z pełnomocnictwem. Bank nie może udzielić informacji objętych tajemnicą bankową w przypadku, gdy jest to ogólne pełnomocnictwo lub pełnomocnictwo procesowe, które upoważnia do określonych czynności, lecz nie zawiera upoważnienia do przekazania określonych informacji wskazanej przez siebie osobie. Tylko upoważnienie określające, że klient upoważnia bank do przekazania określonych informacji (należy wskazać jakich) wskazanej przez siebie osobie, upoważnia bank do udzielenia takich informacji. Upoważnienie takie bowiem ma charakter materialny, a nie procesowy.”.

Przepisy regulujące wymagania odnośnie udzielenia przedmiotowego upoważnienia na piśmie nie określają, w jakiego rodzaju dokumencie upoważnienie takie ma być dokonane (może ono zostać udzielone zarówno w osobnym dokumencie jak i w treści indywidualnych umów bankowych, czyli tzw. klauzul upoważniających w umowach rachunku bankowego czy kredytowych). Z przepisów niewątpliwie wynika jednak konieczność dokładnego wskazania w udzielanym upoważnieniu indywidualnego podmiotu, który ma być odbiorcą informacji przekazywanych mu przez bank.

Warto wiedzieć, że upoważnienie do udzielenia informacji objętych tajemnicą bankową może być w każdym czasie odwołane. Osoba udzielająca takiego upoważnienia może także w każdym czasie zmodyfikować jego zakres podmiotowy i przedmiotowy.

Podsumowując, aby zwolnić bank z zachowania tajemnicy bankowej należy sporządzić w formie pisemnej bądź elektronicznej upoważnienie, w którym wskażemy konkretny podmiot uprawniony do uzyskania informacji objętych tajemnicą. W celu doprecyzowania można dodatkowo podać na przykład okres pochodzenia danych, co do których bank zostaje zwolniony z zachowania tajemnicy, bądź też rodzaje konkretnych dokumentów.

Upoważnienie to nie jest jednak tożsame z udzielonym pełnomocnictwem procesowym lub ogólnym, które upoważnia do określonych czynności ale nie zawiera zwolnienia banku z zachowania tajemnicy bankowej i upoważnienia do przekazania określonej informacji. Jeżeli w pełnomocnictwie brak jest informacji o upoważnieniu pełnomocnika przez klienta banku do uzyskiwania konkretnych informacji dotyczących czynności bankowych i zwolnieniu tym samym banku z tajemnicy bankowej to bank może odmówić udzielenia informacji aż do czasu okazania prawidłowego upoważnienia czy uzupełnionego o odpowiednie zapisy pełnomocnictwa.