/ Tytuł egzekucyjny a tytuł wykonawczy – podstawowe informacje

Samo powstanie zaległości w spłacie zobowiązań nie wystarczy, aby móc skutecznie zwrócić się do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w celu odzyskania należności. Wierzyciel musi bowiem najpierw uzyskać korzystny dla siebie tytuł egzekucyjny, aby następnie sąd mógł nadać mu klauzulę wykonalności, przekształcając go tym samym w tytuł wykonawczy i dopiero wówczas komornik może rozpocząć procedurę odzyskiwania pieniędzy wierzyciela. Z niniejszego artykułu dowiesz się, czym jest i co powinien zawierać tytuł egzekucyjny oraz tytuł wykonawczy, a także jakie są zasadnicze różnice pomiędzy nimi.

Spis treści (kliknij aby szybko przejść):

1. Tytuł egzekucyjny – co to takiego?
2. Nie każdy wyrok staje się automatycznie tytułem egzekucyjnym
3. Tytuł wykonawczy
4. Tytuł egzekucyjny a tytuł wykonawczy – najważniejsze różnice

Tytuł egzekucyjny – co to takiego?

Mianem tytułu egzekucyjnego określa się orzeczenie sądowe czy też inny dokument urzędowy, z którego treści wynika, kto jest wierzycielem a kto dłużnikiem oraz jaka jest wysokość roszczenia, do którego spełnienia na rzecz wierzyciela zobowiązany jest dłużnik. Stwierdza on tym samym istnienie i zakres roszczenia wierzyciela oraz istnienie i zakres obowiązku wykonania świadczenia przez dłużnika.

Odpowiedź na pytanie, jakiego rodzaju dokument będzie stanowił potencjalny tytuł egzekucyjny, znajdziemy w art. 777 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Artykuł ten zawiera szeroki katalog różnego rodzaju dokumentów uznanych za nadające się do tego, aby uzyskać status tytułu egzekucyjnego.

I tak, zgodnie z treścią art. 777 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, tytuł egzekucyjny stanowią w szczególności:

• orzeczenia sądu – prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu ( np. wyroki, nakazy zapłaty czy postanowienia);
• orzeczenia referendarza sądowego – prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu;
• wyroki sądu polubownego;
• akty notarialne;
• ugody zawarte przed sądem polubownym;
• oraz inne orzeczenia, akty i ugody, które na mocy ustawy mogą podlegać egzekucji sądowej.

Ponadto, inne ustawy wskazują także inne rodzaje dokumentów uznawanych za tytuły egzekucyjne. Warto jednak wiedzieć, że jedynie tylko te rodzaje dokumentów, które wymienione zostały w poszczególnych ustawach, mogą stanowić tytuł egzekucyjny. Oznacza to, że strony nie mogą jedynie mocą swojej woli nadać waloru tytułu egzekucyjnego dokumentowi, który nie należy do ustawowego katalogu.

Bardzo ważne jest, zarówno z punktu widzenia wierzyciela jak i dłużnika, jak najbardziej precyzyjne sformułowanie treści tytułu egzekucyjnego. Należy dokładnie wskazać wszelkie dane dotyczące stron sporu, jak również określające świadczenie, które ma zostać wykonane – aby organ egzekucyjny nie miał żadnych wątpliwości, co do istnienia zobowiązania i szczegółów dotyczących jego realizacji zawartych w tytule egzekucyjnym. Nie będzie więc wystarczające wskazanie, że świadczenie polega na wydaniu spornej rzeczy albo zapłacie długu bez określenia, czym jest rzecz sporna czy w jakiej wysokości powinien zostać spłacony dług.

W treści tytułu egzekucyjnego mogą zostać określone także inne, dodatkowe elementy, takie jak np.:

• termin spełnienia świadczenia;
• warunki, od których uzależnione jest spełnienie świadczenia;
• informacje dotyczące ograniczenia odpowiedzialności dłużnika;
• termin, do którego wierzyciel może wystąpić o przyznanie klauzuli wykonalności.

Nie każdy wyrok staje się automatycznie tytułem egzekucyjnym

Wyjaśnienia wymaga fakt, że nie każdy wyrok sądu będzie stanowił automatycznie tytuł egzekucyjny. Tytułem egzekucyjnym są bowiem tylko takie orzeczenia, które stwierdzają obowiązek świadczenia dłużnika na rzecz wierzyciela. Wyrok, który jedynie ustala istnienie bądź nieistnienie stosunku prawnego nie będzie stanowił tytułu egzekucyjnego. Nie jest też możliwe wykonanie orzeczeń negatywnych taki jak np. wyrok oddalający pozew. Jeżeli w wyroku lub w postanowieniu o charakterze ustalającym albo negatywnym, zamieszczono rozstrzygnięcia nadające się do wykonania w drodze egzekucji, a tego rodzaju rozstrzygnięcie stanowi np. kwestia zwrotu kosztów procesu, to tylko w tym zakresie wyrok lub postanowienie stanowi tytuł egzekucyjny i tylko w tym zakresie sąd może nadać mu klauzulę wykonalności, która umożliwi przeprowadzenie egzekucji.

Tytuł wykonawczy

Podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy – bez niego nie uda nam się skutecznie wyegzekwować należności. Odpowiedzi na pytanie, czym jest tytuł wykonawczy, dostarcza treść art. 776 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, chyba że ustawa stanowi inaczej. Samo uzyskanie tytułu egzekucyjnego nie wystarczy więc do przeprowadzenia przez komornika postępowania egzekucyjnego. Jest tak dlatego, że np. po wydaniu nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym (który stanowi tytuł egzekucyjny) dłużnik ma czas, aby złożyć sprzeciw, więc w tym okresie prowadzenie egzekucji byłoby niezasadne. Uzyskanie klauzuli wykonalności staje się możliwe dopiero po upływie terminu na wniesienie środka odwoławczego (m.in. sprzeciwu czy apelacji). 

Poprzez nadanie klauzuli wykonalności sąd stwierdza, że tytuł egzekucyjny, którym dysponuje wierzyciel, nadaje się do wykonania w drodze postępowania egzekucyjnego. Klauzulę wykonalności, oprócz sądu, może nadać również referendarz sądowy. Na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności przysługuje zażalenie, a w przypadku, gdy postanowienie wydał referendarz – skarga na orzeczenie referendarza sądowego.

Wskazania wymaga także, że istnieją również pewne rodzaje dokumentów, które będą miały moc tytułów wykonawczych bez potrzeby zaopatrywania ich w klauzulę wykonalności. Dla przykładu takim dokumentem będzie np. prawomocne postanowienie komornika przyznające zwrot kosztów postępowania egzekucyjnego czy prawomocne postanowienie komornika o ukaraniu grzywną.

Aby uzyskać tytuł wykonawczy, w pierwszej kolejności wierzyciel musi zdobyć tytuł egzekucyjny. Następnie, wierzyciel powinien wystąpić do sądu z wnioskiem o zaopatrzenie tytułu egzekucyjnego w klauzulę wykonalności. Dopiero, gdy wierzyciel dysponuje tytułem egzekucyjnym, któremu sąd nadał klauzulę wykonalności, można uznać, że posiada on tytuł wykonawczy, który stanowi podstawę do wystąpienia z wnioskiem do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Tytuł wykonawczy może obejmować swoim zakresem wszystkie roszczenia objęte tytułem egzekucyjnym albo dotyczyć tylko danej części roszczeń objętych tym tytułem. Organ egzekucyjny, do którego trafia tytuł wykonawczy, nie bada po raz kolejny zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Sprzeciwy dłużnika dotyczące istnienia lub wysokości świadczenia na tym etapie będą więc bezskuteczne, dlatego tak ważne jest zawarcie w treści tytułu wykonawczego prawidłowych informacji.

Wyróżnia się cztery rodzaje tytułów wykonawczych:

1. tytuły wykonawcze cywilne – tytuły egzekucyjne zaopatrzone przez sąd w klauzulę wykonalności (do tej grupy należy także ugoda zawarta przed mediatorem);
2. tytuły wykonawcze w postępowaniu egzekucyjnym w administracji – wystawiane w toku postępowania egzekucyjnego w administracji;
3. tytuły wykonawcze wystawiane przez sądy karne;
4. tytuły wykonawcze wystawiane przez organy, rozstrzygające sprawy w postępowaniu karnym skarbowym.

Tytuł egzekucyjny a tytuł wykonawczy – najważniejsze różnice

Cechą, która stanowi największą i najbardziej istotną różnicę pomiędzy tytułem egzekucyjnym a tytułem wykonawczym jest możliwość wszczęcia i przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego. Samo posiadanie tytułu egzekucyjnego nie uprawnia wierzyciela do wystąpienia z odpowiednim wnioskiem do komornika – dopiero zaopatrzenie go w klauzulę wykonalności stwarza taką możliwość (z wyjątkiem dokumentów, które stanowią tytuł wykonawczy bez konieczności nadania im klauzuli wykonalności). Tytuł egzekucyjny wierzyciel uzyskuje w momencie wydania na jego rzecz nakazu zapłaty, postanowienia czy wyroku bądź dysponowania innego rodzaju dokumentem, który ustawa uznaje za tytuł egzekucyjny. Uzyskanie klauzuli wykonalności staje się możliwe jednak dopiero po upływie terminu na wniesienie środka odwoławczego – aby móc zaopatrzyć tytuł egzekucyjny w klauzulę wykonalności musi on być prawomocny.