/ Zadośćuczynienie dla firmy za negatywną opinię w Internecie – uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2023 r., sygn. akt: III CZP 22/23

W czasach prężnie rozwijającego się Internetu oraz usług oferowanych za jego pośrednictwem, coraz więcej konsumentów, przed podjęciem decyzji o zakupie produktu czy skorzystaniu z usług świadczonych przez przedsiębiorców, sprawdza w sieci opinie o  konkretnym  przedsiębiorcy, aby upewnić się, że transakcja przebiegnie pomyślnie a oferowany produkt czy usługa spełnią ich oczekiwania. W dzisiejszych czasach trudno prowadzić działalność bez obecności w Internecie, który pozwala przedsiębiorcom budować renomę oraz docierać do większej liczby potencjalnych klientów, dlatego tak dużą wagę przywiązują do pozytywnych opinii zamieszczanych na właściwych portalach branżowych czy w serwisie Google. Zdarzą się jednak sytuacje, w których firma otrzymuje negatywną opinię od osoby, która w rzeczywistości nigdy nie skorzystała z usług lub produktów ocenionego przedsiębiorcy, czy też przebieg współpracy z daną firmą był w rzeczywistości diametralnie inny niż ten opisany w zamieszczonej opinii. W uchwale z dnia 3 października 2023 r., sygn. akt: III CZP 22/23 Sąd Najwyższy odpowiedział na pytanie, czy osoba prawna może domagać się finansowego zadośćuczynienia za naruszenie jej dóbr osobistych przez osobę prywatną, która zamieściła niesłusznie negatywną opinię w Internecie.

Dobra osobiste

Definicję  dóbr osobistych znajdziemy w art. 23 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Z kolei przepis art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego, dotyczący ochrony dóbr osobistych wskazuje, że ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Pozostając w temacie zadośćuczynienia czy odszkodowania za naruszenie dóbr osobistych należy też zwrócić uwagę na treść przepisu art. 448 Kodeksu cywilnego, w myśl którego w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Odpowiedzialność ukształtowana na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego oparta jest na zasadzie winy. Krzywda w rozumieniu wspomnianego artykułu jest szkodą niemajątkową, wywołaną na osobie, a zadośćuczynienie ma być formą jej majątkowej rekompensaty.

Mając na uwadze powyższe, należy odpowiedzieć na pytanie, czy w przypadku, gdy pokrzywdzonym naruszeniem dóbr osobistych jest inny podmiot niż osoba fizyczna, np. osoba prawna, to czy w ogóle możliwe jest przyznanie stosownego zadośćuczynienia, skoro z przepisu art. 448 Kodeksu cywilnego niejako wynika, że zadośćuczynienie stanowi majątkowe wynagrodzenie za cierpienie doznane w skutek naruszenia dobra osobistego, którego to cierpienia może doznać tylko osoba fizyczna.

Odpowiedź na tak postanowione pytanie znajdziemy w art. 43 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych.

Z powyższego wynika, że w przypadku dobra osobistego, którym jest dobre imię (renoma), możliwe jest jego naruszenie również w przypadku, gdy po stronie pokrzywdzonego występuje osoba prawna, np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W orzecznictwie sądów powszechnych do tej pory nie było jednak jednolitego stanowiska, czy w przypadku naruszenia dobra osobistego np. przez zmieszczenia nieprawdziwej negatywnej opinii w Internecie, pokrzywdzony przedsiębiorca będący podmiotem innym niż osoba fizyczna, może dochodzić zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, skoro w takim przypadku nie możemy mówić dosłownie o doznanej krzywdzie czy cierpieniu.

Za negatywna opinię w Internecie należy się osobie prawnej zadośćuczynienie

Pytanie o możliwość domagania się przez osobę prawną finansowego zadośćuczynienia za naruszenie jej dóbr osobistych poprzez zamieszczenie negatywnej opinii w Internecie trafiło finalnie do Sądu Najwyższego.

Sprawa, w której Sąd Apelacyjny w Gdańsku postanowił zwrócić się z powyższym pytaniem prawnym do Sądu Najwyższego, dotyczyła opinii zamieszczonej na portalu Google Maps. Niezadowolony użytkownik zamieścił negatywną opinię dotyczącą produktów oferowanych przez firmę w postaci pomp ciepła. Spółka, która nie zgadzała się z wystawioną oceną, domagała się przeprosin, usunięcia opinii i zasądzenia 22 tyś. zł zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 26 maja 2022 r.  przychylił się prawie do wszystkich żądań spółki i zasądził na jej rzecz kwotę 5 tyś. zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego.

Z wyrokiem nie zgodził się pozwany klient, składając apelację, a Sąd Apelacyjny w Gdańsku – mając na uwadze rozbieżności istniejące w orzecznictwie sądów – powziął wątpliwości, czy zasądzenie zadośćuczynienia na rzecz osoby prawnej jest dopuszczalne. Sąd II instancji stał bowiem na stanowisku, w myśl którego spółka nie doznaje krzywdy w postaci cierpienia psychicznego czy fizycznego i dlatego nie można zasądzić na jej rzecz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Swoje rozstrzygnięcie chciał jednak oprzeć na uchwale Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, gdyż pojawiły się wcześniej także wyroki przeciwne.

Sąd Najwyższy uchwałą z dnia 3 października 2023 r. przesądził jednak, że osoba prawna może się domagać zasądzenia zadośćuczynienia za naruszenie jej dóbr osobistych w Internecie, pomimo tego, że w przypadku osoby prawnej (w tym konkretnym przypadku spółki) nie można mówić wprost o doznaniu krzywdy czy cierpienia (tak jak to ma miejsce w przypadku osoby fizycznej). Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego podjętą na skutek przedstawienia przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku postanowieniem z 8 marca 2023 r., I AGa 196/22 zagadnienia prawnego o treści: „Czy osoba prawna może domagać się od osoby, która naruszyła jej dobra osobiste, zapłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 43 k.c.?” Sąd Najwyższy przesądził, że art. 448 Kodeksu cywilnego stosuje się odpowiednio do osób prawnych.

Najnowsza uchwała Sądu Najwyższego rozstrzygnęła tym samym, że nie tylko osoby fizyczne, ale również osoby prawne, którymi są m.in. przedsiębiorstwa, spółki czy samorządy mogą domagać się zadośćuczynienia za naruszenie ich dóbr osobistych od osoby, która się tego dopuściła.

Dochodzenie ochrony swoich dóbr bywa trudne, ale im wcześniej podejmie się działania, tym większa jest szansa na skuteczną obronę oraz gwarancję braku podobnych naruszeń w przyszłości. Dlatego tak ważne jest, aby być świadomym swoich praw i wiedzieć, jak się bronić. Jeśli szukacie Państwo pomocy dotyczącej ochrony dóbr osobistych, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią Antywindykacyjną specjalizującą się m.in. w działaniach dotyczących dóbr osobistych, dzięki czemu jesteśmy w stanie zagwarantować Państwu profesjonalne podejście mające na celu ochronę praw.