/ Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej po raz kolejny opowiedział się po stronie Frankowiczów – korzystny wyrok z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie o sygn. akt C-140/22

W dniu 7 grudnia 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał kolejny prokonsumencki wyrok, umacniając tym samym pozycję kredytobiorców posiadających kredyty we frankach szwajcarskich w sporze z bankami. W wyroku wydanym w polskiej sprawie C-140/22 TSUE rozstrzygnął kwestię konieczności składania przez konsumenta sformalizowanego oświadczenia o skutkach nieważności umowy kredytowej, a także uprawnienia kredytobiorcy do zwrotu pełnej wartości roszczeń, bez pomniejszenia jej o równowartość odsetek na rzecz banku.

Pytanie prejudycjalne zadane przez polski sąd

Po wydaniu przez Sąd  Najwyższy uchwały  o sygnaturze III CZP 6/21, Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia, rozpoznający sprawę zainicjowaną przez kredytobiorców przeciwko mBank S.A., nabrawszy wątpliwości postanowił skierować do TSUE pytanie prejudycjalne o następującej treści:

Czy art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich  oraz zasady skuteczności i równoważności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej przepisów krajowych, zgodnie z którą w przypadku zawarcia w umowie nieuczciwego warunku, bez którego umowa ta nie może być wykonywana:

1. umowa ta staje się trwale bezskuteczna (nieważna) z mocą wsteczną od chwili jej zawarcia dopiero po złożeniu przez konsumenta oświadczenia, że nie wyraża zgody na utrzymanie w mocy nieuczciwego warunku, jest świadomy konsekwencji nieważności umowy i wyraża zgodę na nieważność umowy,

2. bieg terminu przedawnienia roszczenia przedsiębiorcy o zwrot świadczeń nienależnych spełnionych na podstawie umowy rozpoczyna się dopiero od daty, w której konsument złożył oświadczenie wskazane w punkcie 1, nawet jeżeli uprzednio konsument wezwał przedsiębiorcę do zapłaty, a także przedsiębiorca mógł wcześniej spodziewać się, że sformułowana przez niego umowa zawiera nieuczciwe warunki,

3. konsument może domagać się zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie dopiero od daty, w której złożył oświadczenie wskazane w punkcie 1, nawet jeżeli uprzednio wezwał przedsiębiorcę do zapłaty,

4. roszczenie konsumenta o zwrot świadczeń, które spełnił na podstawie nieważnej umowy kredytu (rat kredytu, opłat, prowizji i składek ubezpieczeniowych) powinno zostać obniżone o równowartość odsetek kapitałowych, które przysługiwałyby bankowi, gdyby umowa kredytu była ważna, podczas gdy bank może domagać się zwrotu świadczenia, które spełnił na podstawie tej samej nieważnej umowy kredytu (kapitału kredytu) w pełnej wysokości.

Oświadczenie kredytobiorcy nie jest konieczne

W wyroku z 7 grudnia 2023 r. TSUE stanął na stanowisku, zgodnie z którym art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować prokonsumencko.

W ocenie Trybunału w przypadku stwierdzenia nieważności umowy kredytu hipotecznego z uwagi na to, że zawiera ona nieuczciwe postanowienia umowne, bez których nie jest możliwe dalsze obowiązywanie umowy, nie można uzależniać możliwości dochodzenia roszczeń przeciwko bankowi przez konsumenta od złożenia przez kredytobiorcę sformalizowanego oświadczenia przed sądem, dotyczącego świadomości skutków i konsekwencji nieważności umowy, ponieważ taka praktyka jest sprzeczna z postanowieniami Dyrektywy 93/13.

Jak czytamy w uzasadnieniu omawianego wyroku, nałożenie na konsumenta obowiązku złożenia sformalizowanego oświadczenia w celu dochodzenia roszczeń mogłoby podważać odstraszający skutek Dyrektywy 93/13 wobec przedsiębiorcy stosującego nieuczciwe postanowienia w umowach zawieranych z konsumentami. Konieczność złożenia przez konsumenta sformalizowanego oświadczenia przed sądem zachęcałaby przedsiębiorców do odrzucania pozasądowych żądań konsumentów mających na celu stwierdzenie nieważności nieuczciwych warunków, mając na uwadze fakt, że konsumenci byliby zobowiązani, w celu dochodzenia swoich praw wynikających ze wspomnianej dyrektywy, do złożenia sformalizowanego oświadczenia przed sądem.

Trybunał odrzucił tym samym tzw. koncepcję „bezskuteczności zawieszonej”, którą przedstawił Sąd Najwyższy w uchwale III CZP 6/21 z dnia 7 maja 2021 r., według której złożenie takiego oświadczenia uznawano za konieczne do stwierdzenia nieważności umowy kredytowej. Stanowisko TSUE  potwierdza tym samym, że kredytobiorcy mogą domagać się zasądzenia odsetek ustawowych już od momentu wezwania banku do zapłaty, co w praktyce często ma miejsce na wiele miesięcy wcześniej niż złożenie przez nich oświadczenia o świadomości skutków nieważności umowy przed sądem.

Dla banku tylko zwrot kapitału

W odpowiedzi na pytanie z pkt 4 TSUE wskazał, że Dyrektywa 93/13 wyklucza możliwość żądania przez instytucję bankową rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania nieważnej umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę liczonych od dnia wezwania do zapłaty. Dyrektywa wyklucza również przyznanie bankowi rekompensaty poprzez zmniejszenie rekompensaty żądanej przez danego konsumenta z tytułu zwrotu kwot zapłaconych przez niego w wykonaniu rozpatrywanej umowy do wysokości równowartości odsetek, jakie bank otrzymałby, gdyby umowa była ważna.

Powyższe oznacza, że konsument ma prawo do zwrotu pełnej wartości roszczeń, bez potrącania odsetek, które bank otrzymałaby, gdyby umowa kredytu pozostała w mocy. Pogląd ten stanowi potwierdzenie stanowiska TSUE zaprezentowanego we wcześniejszym wyroku z dnia 15 czerwca 2023 r., wydanym w sprawie C-520/21.

Wyrok TSUE z dnia 7 grudnia 2023 r. jest kolejnym korzystnym dla kredytobiorców orzeczeniem, podobnie jak inne orzeczenia TSUE wydane w sprawach frankowych. Stanowisko w nim zaprezentowane będzie miało istotny wpływ na kwestie przedawnienia roszczeń banków oraz termin naliczania odsetek dla kredytobiorcy oraz powinno przyczynić się do przyspieszenia procesów sądowych.

Chcesz spłacić tylko kapitał swojego kredytu? Chcesz odzyskać koszty kredytu, takie jak ubezpieczenie niskiego wkładu, ubezpieczenie pomostowe, odsetki i prowizje? Interesuje Cię odzyskanie nienależnie pobranych przez bank środków wynikających z niedozwolonych klauzul umownych dotyczących przeliczania rat kredytów z CHF na PLN po kursie sprzedaży CHF banku? Nasza Kancelaria Antywindykacyjna analizuje sprawy klientów, którzy zgłaszają się do Nas z powyższymi problemami. Posiadamy sprawdzone i skuteczne sposoby na walkę z bankami i ich prawnikami. Skutecznie walczymy o prawa Frankowiczów. Zawodowo zajmujemy się takimi sprawami, ciesząc się zaufaniem i satysfakcją naszych Klientów.

Zapraszamy do kontaktu z Nami!