/ Czy komornik może zająć konto bankowe członka rodziny?

Jedną z najczęściej pojawiających się kwestii w kontekście prowadzenia postępowania egzekucyjnego stanowi pytanie, czy komornik może zająć konto bankowe członka rodziny dłużnika. Wraz z wszczęciem postępowania egzekucyjnego u dłużników niejednokrotnie pojawia się obawa, że ich problemy finansowe mogą rzutować na bliskich, w tym skutkować zajęciem rachunków bankowych członków rodziny. W takich sytuacjach przydatna okazuje się wiedza na temat zakresu uprawnień komornika oraz zasad ponoszenia odpowiedzialności majątkowej, która pozwoli uniknąć zbędnego stresu i nerwów. W niniejszym artykule wyjaśniamy, w jakich sytuacjach konto bankowe członka rodziny również może zostać objęte egzekucją za zobowiązania dłużnika, a kiedy nie jest to możliwe.

Zajęcie konta bankowego dłużnika członka rodziny

Na wstępie warto przypomnieć, że zajęcie konta bankowego to środek egzekucyjny stosowany przez komornika na podstawie art. 889 Kodeksu postępowania cywilnego. Komornik, działając na wniosek wierzyciela (lub w przypadku, w którym wierzyciel nie dokonuje wyboru sposobu egzekucji i komornik ustala w toku postępowania egzekucyjnego, że dłużnik posiada rachunek bankowy w danym banku) kieruje do banku nakaz zajęcia środków pieniężnych znajdujących się na rachunku dłużnika. Po zajęciu środków bank nie może ich wypłacić ani przekazać dłużnikowi – zostają one zablokowane i przeznaczone na zaspokojenie wierzyciela.

Więcej o zajęciu przez komornika konta bankowego należącego do dłużnika pisaliśmy tutaj – https://centrum-antywindykacji.pl/zajecie-konta-bankowego-przez-komornika/.

Zgodnie z fundamentalną zasadą prawa cywilnego każdy odpowiada za własne zobowiązania finansowe. Oznacza to, że co do zasady, za dług odpowiedzialny jest wyłącznie dłużnik, a nie członkowie jego rodziny. Komornik nie może więc zająć konta bankowego, które nie należy do dłużnika. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły, które warto omówić.

Kiedy konto członka rodziny może być zagrożone zajęciem?

Poniżej przedstawiamy sytuacje, w których komornik może podjąć działania wobec konta bankowego członka rodziny dłużnika.

1. Wspólne konto bankowe

Jeżeli dłużnik posiada wspólne konto bankowe z członkiem rodziny (jest jednym ze współwłaścicieli konta), środki na tym koncie mogą zostać zajęte w całości. Wspólne konto oznacza bowiem współwłasność środków, co daje komornikowi podstawę do zajęcia całości kwoty znajdującej się na rachunku, nawet jeśli tylko część pieniędzy należy do dłużnika.

Podstawę takiego działania stanowi art. 891¹ § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi można zająć wierzytelność z rachunku wspólnego prowadzonego dla dłużnika i osób trzecich. Dalsze czynności egzekucyjne będą prowadzone do udziału przypadającego dłużnikowi w rachunku wspólnym stosownie do treści umowy rachunku bankowego, którą dłużnik jest obowiązany przedłożyć komornikowi w terminie tygodnia od daty zajęcia. Jeżeli umowa nie określa udziału w rachunku wspólnym albo gdy dłużnik nie przedłoży umowy, domniemywa się, że udziały są równe. Po ustaleniu udziału dłużnika zwalnia się pozostałe udziały od egzekucji.

Jak się bronić? W sytuacji zajęcia wspólnego konta osoba niebędąca dłużnikiem może złożyć do sądu powództwo o zwolnienie środków spod egzekucji, udowadniając, że całość bądź część środków na koncie pochodzi od niej i nie powinno być uwzględniane w egzekucji długu.

2. Odpowiedzialność majątkowa w małżeństwie

Jeśli małżonkowie mają wspólne konto bankowe i jeden z nich jest dłużnikiem, komornik ma prawo zająć wspólne konto, do czego upoważnia go art. 891² § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim można prowadzić egzekucję z rachunku wspólnego dłużnika i jego małżonka. W praktyce komornik blokuje więc całe konto wspólne na poczet spłacenia zadłużenia i wykorzystuje do tego wszystkie zgromadzone na nim środki, również te zgromadzone przez współmałżonka nie będącego dłużnikiem.

Wówczas małżonek nie będący dłużnikiem może podjąć kroki prawne, o których mowa w art. 891² § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, mianowicie wytoczyć powództwo o zwolnienie środków od egzekucji, jeżeli na rachunku wspólnym małżonków zgromadzono środki, które nie wchodzą do majątku osobistego dłużnika, albo też środki, które nie pochodzą z pobranego przez dłużnika wynagrodzenia za pracę, dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy.

Do małżonków posiadających rozdzielność majątkową zastosowanie znajduje natomiast art. 891¹ Kodeksu postępowania cywilnego, wobec czego zajęcie powinno dotyczyć tylko takiej części środków, jaka odpowiada udziałowi dłużnika we własności konta.

Jeśli chodzi o konta osobiste małżonków, to co do zasady komornik nie ma możliwości zajęcia środków zgromadzonych na koncie osobistym małżonka w celu egzekucji długu drugiego ze współmałżonków, chyba, że dane zobowiązanie:

• zostało zaciągnięte wspólnie przez oboje małżonków,
• zostało zaciągnięte przez jednego z małżonków, ale drugi wyraził na to zgodę.

Małżonkowie mogą uchronić się przed taką sytuacją, ustanawiając rozdzielność majątkową poprzez zawarcie w formie aktu notarialnego umowy małżeńskiej majątkowej, potocznie nazywanej intercyzą. Rozdzielność majątkowa powoduje wówczas, że każdy z małżonków odpowiada wyłącznie swoim majątkiem.

Niesłuszne zajęcie konta członka rodziny przez komornika

Warto wiedzieć, że niedopuszczalna jest egzekucja z rachunku bankowego osób pozostających w konkubinacie. Komornik nie może również zająć konta bankowego dziecka osoby zadłużonej, jeśli dług nie należy do dziecka. Zgodnie z przepisami polskiego prawa dziecko jest osobnym podmiotem prawnym i nie ma podstaw ku temu, aby swoim majątkiem odpowiadało za długi swoich rodziców. Komornik nie ma również możliwości dokonania zajęcia konta bankowego, w stosunku do którego dłużnik jest ustanowiony wyłącznie jako pełnomocnik, nie jest on bowiem wówczas właścicielem środków zgromadzonych na takim koncie, a jedynie osobą upoważnioną do zarządzania tym kontem w imieniu właściciela.

Jeżeli komornik błędnie zajmie konto bankowe osoby, która nie jest dłużnikiem ani współodpowiedzialnym za dług, możliwe jest podjęcie następujących kroków prawnych w celu ochrony swoich interesów:

• powództwo o zwolnienie spod egzekucji – osoba, której konto zostało niesłusznie zajęte, może wytoczyć powództwo o zwolnienie spod egzekucji. W pozwie należy wykazać, że środki na koncie należą wyłącznie do osoby trzeciej, a nie do dłużnika. Warto dołączyć do pozwu dokumenty potwierdzające prawo własności środków, np. historię rachunku bankowego czy umowy darowizny.
• skarga na czynności komornika – innym możliwym rozwiązaniem jest złożenie skargi na czynności komornika. Taka skarga może zostać złożona do sądu rejonowego, w którego okręgu działa komornik, w terminie 7 dni od dnia dokonania zajęcia.

Aby zminimalizować ryzyko zajęcia konta członka rodziny, warto przestrzegać kilku zasad:

• unikać wspólnych kont z osobą zadłużoną,
• ustanowić rozdzielność majątkową między małżonkami,
• dokumentować źródła dochodów oraz przepływów finansowych.

Komornik co do zasady nie może zająć konta bankowego członka rodziny dłużnika, chyba że istnieje ku temu wyraźna podstawa prawna, jak współodpowiedzialność za dług, wspólne konto czy wspólność majątkowa. Zajęcie rachunku bankowego przez komornika to poważna sytuacja, wymagającą natychmiastowej reakcji i dobrze przemyślanych działań.  W sytuacji niesłusznego zajęcia konta możliwe jest podjęcie skutecznych kroków prawnych w celu ochrony swoich praw.

Masz pytania dotyczące konkretnej sprawy? Zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią – pomożemy Ci zrozumieć przepisy i znaleźć najlepsze rozwiązanie Twojej sprawy!