/ Ochrona konsumentów wobec restrukturyzacji banku – wyrok TSUE z 8 maja 2025 w sprawie C-324/23
W dniu 8 maja 2025 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał ważny wyrok w sprawie C‑324/23, dotyczący uprawnień kredytobiorców, którzy pozostają w sporze z Getin Noble Bank S.A., obecnie znajdującym się w upadłości. Sprawa C‑324/23, w której orzekał TSUE, dotyczyła możliwości zawieszania spłaty rat w przypadku przymusowej restrukturyzacji banku. Co dokładnie orzekł Trybunał i dlaczego wyrok ten jest tak istotny dla kredytobiorców? Odpowiedzi udzielamy w niniejszym artykule.
Czego dotyczyła sprawa?
Sprawa C‑324/23 dotyczyła kredytobiorców, którzy w 2007 r. zaciągnęli kredyt we frankach szwajcarskich w Getin Noble Bank – obecnie w upadłości. Kredytobiorcy wystąpili z pozwem o stwierdzenie nieważności umowy oraz zwrot nienależnie zapłaconych bankowi kwot. W trakcie trwania procesu sądowego zainicjowanego przez kredytobiorców, Bankowy Fundusz Gwarancyjny wydał decyzję o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Bank. Po wszczęciu przymusowej restrukturyzacji banku konsumenci zdecydowali się złożyć wniosek o zabezpieczenie dochodzonych roszczeń poprzez zawieszenie obowiązku spłaty rat kredytu, którego unieważnienia się domagali, do czasu zakończenia postępowania sądowego. W przypadku uznania umowy za nieważną, odzyskanie wpłaconych środków od banku znajdującego się w likwidacji mogłoby bowiem okazać się niemożliwe lub znacznie utrudnione.
Jednakże, zgodnie z art. 135 ust. 1 i 4 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, w przypadku banku objętego przymusową restrukturyzacją, takie środki zabezpieczające są niedopuszczalne. Sąd Okręgowy w Warszawie rozpoznający sprawę z powództwa kredytobiorców nabrał jednak wątpliwości, czy takie ograniczenia w prawie krajowym są zgodne z prawem Unii Europejskiej i postanowił zwrócić się do TSUE z następującym pytaniem:
„Czy art. 6 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 dyrektywy [93/13] w świetle zasady skuteczności i proporcjonalności, jak również [w związku z] art. 34 ust. 1 lit. b) i g) oraz art. 70 ust. 1 i 4 dyrektywy [2014/59] należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom prawa krajowego, zgodnie z którymi względem banku, wobec którego wszczęto przymusową restrukturyzację, niedopuszczalne jest uwzględnienie wniosku konsumenta o zarządzenie przez sąd środka tymczasowego (zabezpieczenie powództwa) polegającego na zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego obowiązku spłaty rat kapitałowo-odsetkowych wynikającego z umowy kredytu, która prawdopodobnie zostanie uznana przez sąd za nieważną na skutek usunięcia z niej nieuczciwych warunków umownych – tylko z tej przyczyny, że bank ten objęty został przymusową restrukturyzacją?”.
Ochrona konsumenta ponad procedurą restrukturyzacyjną
TSUE w wyroku z 8 maja 2025 r. orzekł, że oddalenie wniosku kredytobiorców o zabezpieczenie tylko z tego powodu, że bank jest objęty procedurą restrukturyzacji stoi w sprzeczności z dyrektywą 2019/1023 o działaniach naprawczych i restrukturyzacji oraz dyrektywą 93/13/EWG dotyczącą nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Procedury naprawcze i sanacyjne w instytucji finansowej nie mogą pozbawiać klientów banku prawa do ochrony swoich interesów, wobec czego nawet w restrukturyzowanym banku konsumenci zachowują prawo do skutecznego środka prawnego w postaci zabezpieczenia ich roszczeń względem banku. W takiej sytuacji sąd krajowy powinien przede wszystkim uwzględnić okoliczność, że konsument zapłacił lub może zapłacić w toku postępowania sądowego na rzecz banku kwotę wyższą od kwoty faktycznie mu należnej w przypadku unieważnienia umowy.
Dlaczego ten wyrok jest tak ważny dla kredytobiorców?
Wyrok w sprawie C-324/23 ma kluczowe znaczenie dla konsumentów, którzy zawarli umowy kredytowe z bankiem objętym przymusową restrukturyzacją. Do tej pory kredytobiorcy w restrukturyzowanych bankach napotykali poważną przeszkodę – procedury nadzorcze nad instytucją często wstrzymywały postępowania cywilne i egzekucję roszczeń klientów. TSUE wyraźnie potwierdził jednak, że ochrona konsumentów w prawie unijnym ma pierwszeństwo przed wewnętrznymi procedurami restrukturyzacyjnymi banku. Dla konsumentów oznacza to możliwość skuteczniejszego dochodzenia swoich praw, w tym możliwość wstrzymania spłat rat kredytu do czasu rozstrzygnięcia sprawy sądowej o unieważnienie umowy zawierającej klauzule abuzywne.
Podsumowując, TSUE potwierdził, że restrukturyzacja banku nie może uniemożliwiać zawieszenia spłaty rat kredytu, a sądy krajowe muszą brać pod uwagę unijne standardy ochrony konsumentów i umożliwiać skuteczne dochodzenie ich praw. Wyrok ten ma precedensowe znaczenie dla tysięcy kredytobiorców prowadzących spory z Getin Noble Bank S.A. w upadłości i jest zgodny z dotychczasowym orzecznictwem TSUE, w którym kluczowe znaczenie przypisuje się efektywnej ochronie konsumentów i zagwarantowaniu im rzeczywistych instrumentów prawnych w sporach z podmiotami finansowymi.
