/ Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej niewłaściwie wykorzystywany przez wierzycieli – zmiany w przepisach Kodeksu cywilnego

Od 30 czerwca 2022 r. zaczną obowiązywać zmienione ustawą z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 2459) przepisy Kodeksu cywilnego, dotyczące zawieszenia i przerwania biegu terminu przedawnienia roszczenia, w związku z dochodzeniem którego wierzyciel złożył wniosek o zawezwanie do próby ugodowej czy też doszło do wszczęcia pierwszej mediacji pozasądowej. Co należy wiedzieć o wprowadzanych zmianach i jakie konsekwencje niosą one ze sobą zarówno dla wierzyciela jak i dłużnika?

Spis treści:

1. Zawieszenie oraz przerwanie biegu terminu przedawnienia – obecny stan prawny
2. Co się zmieni po 30 czerwca 2022 r.
3. Wejście w życie nowelizacji i przepisy przejściowe

Zawieszenie oraz przerwanie biegu terminu przedawnienia – obecny stan prawny

Na początku warto sobie odpowiedzieć na pytanie, czym jest zawieszenie biegu terminu przedawnienia? Polega ono na wstrzymaniu rozpoczęcia lub dalszego biegu terminu na czas występowania okoliczności określonych przez prawo, które utrudniają uprawnionemu dochodzenie roszczenia. Po przeminięciu okoliczności zawieszających, przedawnienie roszczenia biegnie dalej, a okresu trwania tych okoliczności nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu przedawnienia.

W aktualnie obowiązującym art. 121 Kodeksu cywilnego, w którym znajdziemy regulację dotyczącą zawieszenia biegu terminu przedawnienia, ustawodawca wskazał, że bieg przedawnienia nie rozpoczyna swojego biegu, a ten już rozpoczęty ulega zawieszeniu:

1)co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej;

2)co do roszczeń, które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę – przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;

3)co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa;

4)co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody.

Sytuacje, w których dochodzi z kolei do przerwania biegu terminu przedawnienia zostały określone w art. 123 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym bieg przedawnienia przerywa się:

1)przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;

2)przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;

3)przez wszczęcie mediacji.

Wystąpienie którejkolwiek z ww. okoliczności powoduje, że bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się na nowo, od początku, czyli inaczej niż w przypadku zawieszenia.

Co się zmieni po 30 czerwca 2022 r.

Aktualnie przyjmuje się, że do przerwania biegu terminu przedawnienia dochodzi między innymi na skutek złożenia pierwszego wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, jako czynności podjętej przed sądem bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, jak i wszczęcia pierwszej mediacji pozasądowej. Kontrowersje budzi natomiast, czy taki sam skutek odnoszą również kolejne wnioski o zawezwanie do próby ugodowej lub kolejne wszczęcia mediacji. Ustawodawca dostrzegł nasilające się zjawisko polegające na składaniu przez wierzycieli kolejnych wniosków o zawezwanie do próby ugodowej jedynie w celu przerwania biegu przedawnienia, bez rzeczywistej chęci zawarcia ugody. Takie działanie jest natomiast to sprzeczne z istotą instytucji przedawnienia, niezgodne z podstawowymi założeniami postępowania pojednawczego, a także mogłoby doprowadzić do skrajnej sytuacji, w której roszczenie nigdy nie uległoby przedawnieniu.

Reagując na tego typu nadużycia, ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie regulacji ograniczających wpływ postępowania pojednawczego oraz mediacyjnego, prowadzonego bez zaangażowania sądu, na bieg terminu przedawnienia, dodając do art. 121 Kodeksu cywilnego dwa kolejne punkty, zgodnie z treścią których bieg przedawnienia nie rozpocznie się, a rozpoczęty ulegnie zawieszeniu także:

5) co do roszczeń objętych umową o mediację – przez czas trwania mediacji;

6) co do roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej – przez czas trwania postępowania pojednawczego.

Powyższe zmiany oznaczają, że złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej czy wszczęcie pozasądowej mediacji nie spowoduje przerwania, a jedynie zawieszenie biegu terminu przedawnienia, w konsekwencji czego termin przedawnienia ulegnie przedłużeniu o czas trwania przeszkody w dochodzeniu roszczenia, a nie rozpocznie swój bieg od początku. Jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej:

Projektowana zmiana niewątpliwie wyeliminuje praktykę składania przez wierzycieli wniosku o zawezwanie do próby ugodowej jedynie w celu przerwania biegu przedawnienia, co w konsekwencji ograniczy liczbę spraw wpływających do sądów rejonowych z tego tytułu. Pozwoli również na wyklarowanie sytuacji procesowej stron sporów oraz przywróci zawezwaniu do próby ugodowej jej pierwotny właściwy cel, czyli zawarcie ugody, mając na względzie słuszne interesy zarówno wierzyciela, jak i dłużnika.

Wejście w życie nowelizacji i przepisy przejściowe

Nowelizacja Kodeksu cywilnego w powyższym zakresie wchodzi w życie 30 czerwca 2022 r. przy czym do mediacji oraz postępowań pojednawczych wszczętych i niezakończonych przed tym dniem stosuje się przepisy dotychczasowe. Oznacza to, że mediacja i postępowanie pojednawcze, które zostaną wszczęte przed 30 czerwca 2022 r. przerwą bieg terminu przedawnienia roszczenia na dotychczasowych zasadach.