/ Poręczenie kredytu – co należy wiedzieć?
Poręczenie stanowi jedną z form zabezpieczenia spłaty udzielonego kredytu bądź pożyczki. Instytucje finansowe wymagają poręczenia najczęściej z uwagi na chęć ograniczenia ryzyka związanego z udzieleniem kredytu w sytuacji, w której dłużnik główny zaprzestałby terminowego dokonywania spłat kredytu. Gotowość do poręczenia kredytu czasami pomaga również wynegocjować z bankiem lepsze warunki kredytowania, poręcznie obniża bowiem ryzyko niespłacenia kredytu, dlatego bank może w zamian udzielić kredytu w wyższej wysokości, z niższym oprocentowaniem czy na dłuższy okres spłaty. Zanim jednak zgodzimy się poręczyć za spłatę cudzego dług, warto dowiedzieć się więcej na temat tego sposobu zabezpieczenia długu, aby przed podjęciem decyzji rozważyć wszystkie zalety i wady związane z poręczeniem oraz zapoznać się ze wszystkimi ewentualnymi jego następstwami.
Spis treści:
Na czym polega poręczenie kredytu?
Umowa poręczenia została zdefiniowana w art. 876 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Z powyższej definicji wynika, że poręczyciel kredytu, poprzez zawarcie tego rodzaju umowy, zgadza się na spłatę zadłużenia kredytowego innej osoby wobec banku na wypadek, gdyby osoba ta zaprzestała spłaty zadłużenia. Poręczenie za spłatę cudzego długu może się więc dla poręczyciela w najgorszym wypadku skończyć koniecznością spłaty zobowiązania zaciągniętego przez inną osobę, dlatego w praktyce najczęściej poręczycielem zostaje członek bliskiej rodziny czy też inna osoba darząca potencjalnego kredytobiorcę dużym zaufaniem.
Warto wiedzieć, że wierzyciel sprawdza sytuację finansową poręczyciela tak samo skrupulatnie jak kredytobiorcy. Potencjalny poręczyciel zobowiązany jest przedstawić dokumenty poświadczające jego sytuację majątkową takie jak np. zaświadczenie o wysokości uzyskiwanych dochodów oraz powiadomić bank o wszystkich innych posiadanych zobowiązaniach.
Fakt poręczenia spłaty kredytu osoby trzeciej zostaje także odnotowany w Biurze Informacji Kredytowej, w konsekwencji czego zdolność kredytowa poręczyciela ulega obniżeniu. Dzieje się tak z uwagi na dołączenie dodatkowego zobowiązania w postaci poręczenia do puli wszystkich aktualnych zadłużeń osoby poręczyciela. Z punktu widzenia instytucji finansowych poręczyciel może w każdej chwili zostać wezwany do spłaty cudzego długu, przy czym poręczyciel nie ma w zasadzie żadnej możliwości uchylenia się od obowiązku zapłaty – ponadto, jest on traktowany przez bank jako współdłużnik solidarny i za dług kredytobiorcy odpowiada całym swoim majątkiem. Występowanie w roli współdłużnika solidarnego oznacza z kolei, że bank może dochodzić swoich roszczeń zarówno od poręczyciela jak i kredytobiorcy.
Kto może zostać poręczycielem?
Poręczycielem kredytu może zostać tylko osoba pełnoletnia, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Niektóre banki wymagają spełnienia przez potencjalnego poręczyciela także dodatkowych wymogów zastrzegając np. górną granicę wieku czy minimalny poziom osiąganych dochodów. Warto wiedzieć, że banki rzadko zgadzają się, aby poręczycielem została osoba prowadząca wspólnie z kredytobiorcą gospodarstwo domowe, czyli najczęściej partner czy współmałżonek kredytobiorcy. Jest to spowodowane oceną ryzyka inwestycyjnego. Jeśli natomiast pomiędzy małżonkami istnieje rozdzielność majątkowa, to nie ma przeszkód, aby jeden z nich poręczył za zobowiązanie drugiego.
Aby bank zgodził się na zaproponowaną przez kredytobiorcę osobę poręczyciela, musi ona również posiadać zdolność kredytową oraz nie mieć zaległości w spłacie swoich własnych zobowiązań (co podlega weryfikacji przez bank w BIK (zobacz: Jak sprawdzić zadłużenie w BIK?) i BIG ( zobacz: Jak sprawdzić zadłużenie w BIG?)).
Poręczycielem nie musi być jedynie osoba fizyczna – poręczenia kredytów oferują również profesjonalne podmioty tzw. fundusze poręczeniowe.
Warto dobrze przemyśleć decyzję poręczenia spłaty cudzego długu, bowiem w zdecydowanej większości przypadków nie będzie możliwe późniejsze wycofanie się z udzielonego poręczenia. Na wycofanie się przez poręczyciela z udzielonego poręczenia musiałby bowiem wyrazić zgodę nie tylko kredytobiorca, ale również kredytodawca, dla którego nie byłaby to korzystna zmiana z uwagi na utratę dodatkowego zabezpieczenia spłaty zadłużenia – wycofanie się z poręczenia nie jest jednak niemożliwe. Aby uwolnić dotychczasowego poręczyciela od odpowiedzialności, kredytobiorca może zgłosić nową osobę, której zdolność kredytowa zostanie sprawdzona przez bank. Jeśli nowa osoba zaproponowana na stanowisko poręczyciela spełni oczekiwania banku – wówczas wyda on decyzję pozytywną odnośnie zmiany osoby poręczyciela. Kredytobiorca może również zaoferować bankowi inny sposób zabezpieczenia spłaty kredytu np. poprzez ustanowienie hipoteki.
Należy wskazać, że inaczej wygląda zmiana poręczyciela w przypadku jego śmierci. W takiej sytuacji obowiązki związane z poręczeniem przechodzą na osobę, która przyjęła spadek po zmarłym co prowadzi do wniosku, że śmierć poręczyciela nie powoduje wygaśnięcia poręczenia i nie zwalnia tym samym jego spadkobierców z obowiązku spłaty zobowiązań, których się podjął.
Prawa i obowiązki poręczyciela
Podstawowym obowiązkiem poręczyciela wynikającym z zawartej umowy poręczenia jest spłata zadłużenia w sytuacji, gdy przestanie je spłacać kredytobiorca. Zakres odpowiedzialności poręczyciela może być jednak uzależniony od szczegółowych postanowień zawartych w umowie poręczenia. Występując w roli poręczyciela warto zadbać, aby w umowie znalazły się zapisy, które mogą ograniczyć zakres poręczenia, co pozwoli lepiej chronić majątek poręczyciela w sytuacji zaprzestania spłaty długu przez kredytobiorcę. W szczególności powinniśmy zadbać, aby w umowie znalazły się zapisy dotyczące:
- kwotowego ograniczenia odpowiedzialności poręczyciela – przykładowo, by poręczyciel odpowiadał jedynie do wysokości zobowiązania bądź jego części;
- czasowego ograniczenia odpowiedzialności poręczyciela – by poręczyciel odpowiadał za cudzy dług np. do konkretnej daty;
- kwestii odpowiedzialności poręczyciela za odsetki oraz dodatkowe koszty kredytu – ustalenie, czy poręczyciel ponosi odpowiedzialność także za spłatę odsetek oraz innych opłat związanych z zadłużeniem;
- pierwszeństwa zabezpieczeń – aby ewentualna egzekucja z majątku poręczyciela była dopuszczalna tylko wówczas, gdy egzekucja z majątku głównego kredytobiorcy okaże się bezskuteczna; zapis ten jest gwarancją dla poręczyciela, że zanim wierzyciel będzie chciał egzekwować spłatę długu z jego majątku, najpierw będzie musiał skorzystać z innych form ustanowionych zabezpieczeń;
- sukcesywnego pomniejszania zobowiązania poręczyciela – by każda kolejna kredytobiorcy pomniejszała wysokość zobowiązania poręczyciela.
Ponadto, poręczyciel ma również prawo poznać sytuację majątkową kredytobiorcy jeszcze przed udzieleniem poręczenia, prosząc kredytobiorcę np. o okazanie umowy potwierdzającej stosunek zatrudnienia czy wyciągów z rachunku bankowego obrazujących comiesięczne wpływy i obciążenia. Poręczyciel może także zapoznać się w każdym czasie z aktualnym stanem spłaty kredytu i sprawdzić, czy kredyt jest spłacany zgodnie z harmonogramem spłat jak również uzyskać informację o ewentualnych opóźnieniach w spłacie (w świetle obowiązujących przepisów, gdy główny kredytobiorca opóźnia się z spłatą, bank musi powiadomić o tym fakcie poręczyciela). Poręczyciel może również ubiegać się o zwrot spłaconych rat od kredytobiorcy, który takich spłat zaniechał.
Jak widać, rola poręczyciela wiąże się z ryzykiem powstania obowiązku spłaty cudzego długu. To zobowiązanie może nieść za sobą wiele konsekwencji i to niekoniecznie korzystnych dla osoby decydujące się na pomoc swoim bliskim w uzyskaniu kredytu. Jeśli już decydujemy się na udzielenie poręczenia, warto maksymalnie zabezpieczyć się przez ewentualną koniecznością spłaty zadłużenia i zadbać, aby w umowie znalazły się odpowiednie zapisy chroniące majątek poręczyciela. Podsumowując, do poręczenia nawet niewielkiej kwoty należy podchodzić ostrożnie, być świadomym wiążących się z tym konsekwencji i mieć na względzie przede wszystkim własne bezpieczeństwo finansowe.
