/ Unieważnienie umowy kredytu frankowego zawartej z przedsiębiorcą

Od wydania przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej dnia 3 października 2019 r. wyroku w sprawie państwa Dziubak przeciwko Raiffeisen Bank International AG (C-260/18), kredytobiorcy posiadający kredyt we frankach szwajcarskich coraz częściej decydują się na wystąpienie przeciwko bankom z powództwem o ustalenie nieważności umowy kredytowej, z uwagi na zawarcie w umowach klauzul niedozwolonych dotyczących indeksacji lub denominacji kwoty udzielonego kredytu do waluty obcej. Polskie sądy natomiast, kierując się orzecznictwem nie tylko Trybunały Sprawiedliwości Unii Europejskiej ale również Sądu Najwyższego, wydają wiele korzystnych dla kredytobiorców wyroków. Sprawy kierowane na drogę postępowania sądowego dotyczą jednak w zdecydowanej większości umów kredytowych zawartych przez konsumentów. Jeżeli zaś chodzi o sytuację przedsiębiorców, którzy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarli umowę kredytu we frankach szwajcarskich, brak statusu konsumenta oraz możliwości powoływania się na przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące klauzul abuzywnych nie oznacza, że przedsiębiorcy, którzy zawarli umowy frankowe, nie mogą obecnie kwestionować postanowień tych umów i starać się o wykazanie nieważności umowy frankowej. Powyższe znajduje potwierdzenie w podjętej 28 kwietnia 2022 r. uchwale Sądu Najwyższego, sygn. akt III CZP 40/22.

Spis treści:

1. Doniosłość uchwały dla przedsiębiorców posiadających kredyty we frankach
2. Większe szanse na korzystny wyrok

Doniosłość uchwały dla przedsiębiorców posiadających kredyty we frankach

28 kwietnia 2022 r. Sąd Najwyższy, w sprawie o sygn. akt III CZP 40/22, podjął uchwałę mającą bardzo duże znaczenie dla wszystkich przedsiębiorców posiadających kredyt we frankach szwajcarskich. Z treści podjętej uchwały wynika bowiem, że umowy kredytów frankowych zawarte z przedsiębiorcami również mogą zostać uznane za nieważne.

SN, odpowiadając na zadane pytanie prawne, w sposób jednoznaczny uznał, że sprzeczne z naturą stosunku prawnego umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej są postanowienia, w których kredytodawca jest upoważniony do jednostronnego oznaczenia kursu waluty właściwej do wyliczenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy oraz ustalenia wysokości rat kredytu, jeżeli z treści stosunku prawnego nie wynikają obiektywne i weryfikowalne kryteria oznaczenia tego kursu, co w konsekwencji prowadzi do bezwzględnej nieważności umowy z mocy prawa.

W uzasadnieniu podjętej uchwały Sąd Najwyższy trafnie zwrócił uwagę na okoliczność, iż „sprzeczność z naturą stosunku zobowiązaniowego w rozpatrywanym przypadku polega na wprowadzeniu do jego treści elementu nadrzędności jednej ze stron i podporządkowania drugiej, co jest obce stosunkom zobowiązaniowym oraz stosunkom prywatnoprawnym w ogólności (…). Na tle art. 353¹ Kodeksu cywilnego zdecydowanie dominuje stanowisko, zgodnie z którym skutkiem przekroczenia granic swobody umów jest niezgodność całości lub części czynności prawnej z ustawą w rozumieniu art. 58 § 1 lub 3 Kodeksu cywilnego”.

Rozstrzygnięcie podjęte przez Sąd Najwyższy jest szczególnie istotne, mając na uwadze, że zarzut nieważności umowy kredytu jako sprzecznej z ustawą (art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 353¹ Kodeksu cywilnego) ma charakter uniwersalny – wykorzystuje się go niezależnie od tego, czy kredytobiorca zostanie zakwalifikowany, jako konsument, czy też jako przedsiębiorca. Tym samym, w przypadku wszystkich tych kredytobiorców, do których zastosowania nie znajdą przepisy o abuzywności, zastosowanie znajdą przepisy ogólne o nieważności czynności prawnej. Jak zostało wskazane przez Sąd Najwyższy w powyżej przytoczonym fragmencie uzasadnienia uchwały – naruszenie istoty stosunku zobowiązaniowego oznacza bowiem przekroczenie granic swobody umów określonych w art. 353¹ Kodeksu cywilnego i prowadzi do nieważności czynności prawnej jako sprzecznej z ustawą (art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego).

Stanowisko zaprezentowane przez Sąd Najwyższy pozwala przyjąć, że tak naprawdę nie ma znaczenia, czy umowa została zawarta z konsumentem czy z przedsiębiorcą, ponieważ relewantny jest sam fakt zawarcia w umowie kredytu zapisu pozwalającego bankowi dowolnie kształtować kurs waluty obcej (a podkreślenia wymaga, że zdecydowana większość umów zawiera tego rodzaju zapisy) który prowadzi – zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego – do nieważności takiej umowy.

Większe szanse na korzystny wyrok

Uchwała podjęta przez Sąd Najwyższy otwiera drzwi grupie kredytobiorców – przedsiębiorców do skutecznego dochodzenia na drodze sądowej ustalenia nieważności umów kredytowych we frankach. Do tej pory bowiem sądy różnie podchodziły do oceny postanowień znajdujących się w umowach kredytowych zawartych z kredytobiorcami o statusie przedsiębiorcy. Duża część frankowiczów – przedsiębiorców nie decydowała się na inicjowanie procesów przeciwko bankom właśnie z uwagi na brak jednolitej linii orzeczniczej, wysokie ryzyko niepowodzenia a także ze względu na koszty związane z wytoczeniem powództwa. W przypadku frankowicza – przedsiębiorcy opłata sądowa od pozwu w takich sprawach wynosi bowiem 5% wartości przedmiotu sporu, a nie jak w przypadku frankowiczów konsumentów – 1000 zł.

Dzięki omawianej uchwale Sądu Najwyższego znacząco wzrosły szanse przedsiębiorców na uzyskanie korzystnego wyroku, co może spowodować duży wzrost zainteresowania wśród kredytobiorców – przedsiębiorców w przedmiocie wystąpienia przeciwko bankom z żądaniem ustalenia nieważności wadliwych umów. Podjęta uchwała ma ogromne znaczenie dla kształtowania się kierunku praktyki sądowej w sprawach dotyczących kredytów indeksowanych oraz denominowanych w walucie obcej, w których kredytobiorcy nie przysługuje status konsumenta.

Przedsiębiorcy zainteresowani podważeniem ważności frankowych umów kredytowych nie powinni jednak zwlekać z podjęciem odpowiednich czynności w tym zakresie – warto bowiem wiedzieć, że w stosunku do kredytobiorców – przedsiębiorców mają zastosowanie krótsze niż w przypadku konsumentów terminy przedawnienia ich roszczeń wobec banków. 

Jeżeli jesteś przedsiębiorcą, który w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą zawarł umowę kredytu we frankach szwajcarskich i zastanawiasz się, czy istnieje możliwość podważenia niekorzystnych postanowień umownych a w konsekwencji także odzyskania od banku nienależnie uiszczonych kwot, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią, która specjalizuje się w prowadzeniu procesów frankowych (pomoc prawna frankowiczom), mając w tym obszarze wieloletnie doświadczenie!