/ Czym jest wskaźnik WIBOR i w jaki sposób wpływa na ratę kredytu?

Wskaźnik referencyjny WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) jest podstawowym wskaźnikiem służącym do wyznaczania wysokości oprocentowania dla większości kredytów o zmiennej stopie procentowej, w szczególności kredytów hipotecznych. W uproszczeniu, jest to wysokość oprocentowania na rynku międzybankowym, na jaką banki umawiają się, udzielając sobie wzajemnie pożyczek. Stawka WIBOR jest zmienna, a jej wahania mają istotne przełożenie na funkcjonowanie całego rynku finansowego, w tym również na sytuację tysięcy kredytobiorców, których umowy kredytu oprocentowane są z wykorzystaniem tego składnika referencyjnego. W jaki dokładnie sposób WIBOR wpływa na kredyty ze zmiennym oprocentowaniem oraz co jeszcze należy o nim wiedzieć? Odpowiedzi udzielamy w niniejszym artykule.

Spis treści:

1. Czym jest WIBOR?
2. Czy WIBOR wpływa na oprocentowanie wszystkich kredytów?
3. Wahania WIBOR a rata kredytu
4. Co dalej z WIBORem?

Czym jest WIBOR?

Co to jest WIBOR? WIBOR to skrót od Warsaw Interbank Offered Rate. Jak już zostało wskazane, jest to cena, po jakiej pożyczają sobie pieniądze banki komercyjne działające w Polsce.  Wysokość stawki WIBOR jest ustalana w każdy dzień roboczy na podstawie danych przekazywanych przez największe banki w Polsce, które uczestniczą w panelu WIBOR.

Wskaźnik WIBOR ustala się dla różnych okresów, dlatego też możemy spotkać się oznaczeniami takimi jak m.in. WIBOR 1M, 3M, 6M.  Symbole te oznaczają termin, na jaki udzielana jest pożyczka na rynku międzybankowym. Z uwagi na okres pożyczki możemy wyróżnić:

• WIBOR ON (Overnight) – depozyt jednodniowy, liczony od dnia transakcji;
• WIBOR TN (Tomorrow/Next) – depozyt jednodniowy, liczony od następnego dnia od zawarcia transakcji;
• WIBOR SW (Spot Week) – depozyt tygodniowy, liczony od drugiego dnia od zawarcia transakcji;
• WIBOR 2W (Two Weeks) – depozyt dwutygodniowy;
• WIBOR 1M – depozyt na 2 miesiąc;
• WIBOR 3M – depozyt na 3 miesiące;
• WIBOR 6M – depozyt na 6 miesięcy;
• WIBOR 12 M (1Y) – depozyt na jeden rok.

Dla przykładu, jeśli w dacie zawierania umowy kredytu wysokość oprocentowania WIBOR 3M wynosiła 4%, marża banku była natomiast ustalona na poziomie 2%, to finalne oprocentowanie wynosi 6%. Po trzech miesiącach oprocentowanie może jednak ulec zmianie wraz ze zmianą wysokości wskaźnika WIBOR 3M. Jeśli wzrośnie wskaźnik WIBOR 3M – wzrośnie rata kredytu, natomiast spadek wysokości wskaźnik będzie powodował, że rata kredytu również będzie niższa.

W przeszłości publikowany był także WIBOR dla terminu 9 miesięcy (9M), jednak jego publikacja została zakończona w dniu 3 lutego 2020 r. Obecnie najbardziej popularny jest WIBOR 1M, 3M, 6M oraz WIBOR 12M. W przypadku kredytów hipotecznych najczęściej stosuje się opcję trzymiesięczną, a rzadziej półroczną. Warto zaznaczy, że im na dłuższy okres jest udzielana pożyczka, tym wyższa jest stopa WIBOR.

Czy WIBOR wpływa na oprocentowanie wszystkich kredytów?

WIBOR wpływa tylko na oprocentowanie kredytów, których rata obliczana jest z wykorzystaniem tego zmiennego wskaźnika referencyjnego. Jeżeli w postanowieniach umowy wskazano oprocentowanie stałe, nie będzie ono podlegało zmianom w związku z aktualną stawką WIBOR. WIBOR najczęściej stosowany jest w umowach kredytów hipotecznych, ale również w m.in. kredytach gotówkowych.

Jeśli rata kredytu wyliczana jest z zastosowaniem wskaźnika WIBOR, informację o tym, jaki WIBOR (np. 3M czy 6M) obowiązuje danego kredytobiorcę znajdziemy w umowie kredytowej.

Informacje o wysokości aktualnych stawek WIBOR są ogólnodostępne i można jest sprawdzić np. w serwisie internetowym GPW Benchmark S.A., który jest administratorem wskaźników referencyjnych WIBOR i WIBID.

Wahania WIBOR a rata kredytu

Rata kredytu składa się z dwóch części – kapitałowej i odsetkowej.

Na oprocentowanie zmienne, które ma wpływ na wysokość odsetek naliczanych od pożyczonego kapitału, składa się z kolei marża banku + stawka WIBOR.

Marża banku jest elementem stałym, a jej wysokość bank ustala w umowie kredytowej. Utrzymuje się na tym samym poziomie przez cały okres trwania zobowiązania. WIBOR – jak już zostało wskazane – jest zmienny. To właśnie od jego wysokości zależy, jak wysokie będą odsetki naliczone od pożyczonego kapitału.

Na wysokość WIBOR przekładają się przede wszystkim notowania stóp procentowych NBP, które z kolei dostosowywane są przez Radę Polityki Pieniężnej do bieżącej sytuacji gospodarczej. Wzrost stóp procentowych powoduje wzrost WIBOR. Kiedy wzrasta WIBOR – wzrasta również rata kredytu.

Wpływ stóp procentowych na WIBOR, a w dalszej kolejności na ratę kredytu, mogliśmy zaobserwować w ostatnim czasie, kiedy pod koniec 2021 r. Rada Polityki Pieniężnej zaczęła sukcesywnie podnosić stopy procentowe, m.in. w związku z narastającą inflacją, co spowodowało znaczący wzrost rat kredytowych. Za każdym razem, gdy Rada Polityki Pieniężnej podnosi stopy procentowe, banki podnoszą wysokość oprocentowania, czyli cenę, po której udzielają kredytów.

Zastosowanie oprocentowania zmiennego przy zobowiązaniach zaciąganych na tak długi czas, jak w przypadku kredytów hipotecznych, niesie ze sobą duże ryzyko dla kredytobiorców. Wysokość raty w znacznej mierze jest bowiem uzależniona od wysokości wskaźnika WIBOR, którego wahania mogą powodować zmiany zarówno na korzyść jak i niekorzyść kredytobiorcy.

Jednym z rozwiązań, aby uniknąć wzrostu raty kredytu spowodowanej wzrostem WIBOR, jest wystąpienie do banku z wnioskiem o zmianę warunków umownych z oprocentowania zmiennego na okresowo stałe. Od 1 lipca 2021 r. każdy bank ma bowiem obowiązek oferować kredyty hipoteczne ze stałym i zmiennym oprocentowaniem. Na wniosek kredytobiorcy bank może dokonać zmiany oprocentowania kredytu ze zmiennego na stałe, które miałoby obowiązywać przez okres  co najmniej pięciu lat. Zmiana taka wprowadzana jest wówczas w drodze zawarcia aneksu do umowy kredytu. Po upływie okresu stosowania stałego oprocentowania, jest ono znów przekształcane na oprocentowanie zmienne. 

Należy jednak zaznaczyć, że decyzji o zmianie oprocentowania ze zmiennego na stałe nie będzie można zmienić w okresie obowiązywania stałego oprocentowania, nawet w sytuacji korzystnej dla kredytobiorców zmiany wysokości wskaźnika WIBOR. Wówczas nawet jeśli stopy procentowe będą spadać, rata kredytu pozostanie na tym samym poziomie.

Co dalej z WIBORem?

Od 2023 r. zmienne oprocentowanie kredytów hipotecznych może opierać się nie tylko o wskaźnik WIBOR, ale również o zupełnie nowy wskaźnik WIRON, który ma z czasem całkowicie wyprzeć swojego poprzednika i stać się jedynym wskaźnikiem, w oparciu o który ustalane będzie oprocentowanie udzielanych kredytów. WIRON w umowach kredytowych może być stosowany już od grudnia 2022 r. Obecnie banki mają możliwość, jednak nie obowiązek, oferować kredyty oparte o indeks WIRON, równolegle z dotychczas oferowanymi kredytami opartymi o WIBOR. Dopiero od 2024 r. kredytodawcy będą zobowiązani do oferowania kredytów opartych tylko o WIRON, przy jednoczesnym wycofywaniu produktów funkcjonujących w oparciu o WIBOR. Na stałe WIRON ma zastąpić WIBOR na początku 2025 r. , wówczas bowiem WIBOR przestanie być publikowany.

Zamiana WIBOR na WIRON jest efektem szerszej zmiany wskaźników referencyjnych na rynkach finansowych w Unii Europejskiej, zgodnie w wymaganiami unijnego rozporządzenia Benchmark Regulation z 2016 r. Stanowi również reakcję na coraz częściej zgłaszane w odniesieniu do wskaźnika WIBOR zarzuty, dotyczące wyjątkowo niekorzystnej dla kredytobiorców konstrukcji umów o zmiennym oprocentowaniu, opartym o stawkę WIBOR, w których całe ryzyko związane z rosnącymi stopami procentowymi miało zostać przeniesione na klientów banków. Wątpliwości budzi również sposób poinformowania potencjalnych kredytobiorców o prawdopodobieństwie wzrostu stóp procentowych, a co za tym idzie wzrostu wysokości miesięcznych rat.