/ Przywrócenie zwolnionego pracownika do pracy na czas trwania procesu – nowy sposób zabezpieczenia w sprawach pracowniczych

Z dniem 22 września 2023 r. weszły w życie przepisy wprowadzające do Kodeksu postępowania cywilnego nowy sposób zabezpieczenia roszczeń pracownika w sporze sądowym z pracodawcą. Nowe regulacje stwarzają pracownikom podlegającym szczególnej ochronie możliwość przywrócenia ich do pracy przez sąd aż do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sporu z pracodawcą, co w praktyce może trwać nawet kilka lat.

Spis treści:

1. Zabezpieczenie w postaci obowiązku dalszego zatrudnienia
2. Kiedy sąd może nakazać przywrócenie do pracy?
3. Egzekucja roszczenia dalszego zatrudnienia

Zabezpieczenie w postaci obowiązku dalszego zatrudnienia

Na skutek wprowadzonych zmian do Kodeksu postępowania cywilnego dodano art. 755⁵, który w § 1 wskazuje, że:

W sprawach z zakresu prawa pracy, w których pracownik podlegający szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia dochodzi roszczenia o uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy, sąd na wniosek uprawnionego na każdym etapie postępowania udzieli zabezpieczenia przez nakazanie dalszego zatrudnienia go przez pracodawcę do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Podstawą udzielenia zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. Sąd może odmówić udzielenia zabezpieczenia wyłącznie w sytuacji, gdy roszczenie jest oczywiście bezzasadne.

Analizując wyżej przytoczony przepis w pierwszej kolejności zaznaczenia wymaga, że uprawnienie do dalszego zatrudnienia przez pracodawcę do czasu prawomocnego zakończenia sporu sądowego nie przysługuje wszystkim pracownikom, a jedynie tym podlegającym szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia, którzy poprzez wniesienie odwołania od rozwiązania stosunku pracy dochodzą przywrócenia do pracy lub uznania wypowiedzenia za bezskuteczne. Uprawnienie to nie dotyczy więc pracowników, którzy nie są zainteresowani kontynuowaniem stosunku pracy i żądają wyłącznie odszkodowania.

Pracownikami podlegającymi szczególnej ochronie są m.in. osoby znajdujące się w wieku przedemerytalnym, kobiety w ciąży, osoby niepełnosprawne, działacze związkowi czy osoby korzystające z uprawnień związanych z rodzicielstwem.

Kiedy sąd może nakazać przywrócenie do pracy?

Aby sąd udzielił zabezpieczenia roszczenia pracownika poprzez nakazanie dalszego zatrudnienia go przez pracodawcę do czasu prawomocnego zakończenia postępowania konieczny jest odpowiedni wniosek pracownika w tym zakresie. Sąd nie zdecyduje więc o tymczasowym przywróceniu pracownika do pracy automatycznie, z urzędu.

Zgodnie z treścią omawianego artykułu, sąd na wniosek uprawnionego na każdym etapie postępowania udzieli zabezpieczenia. Podkreślić należy, że ustawodawca celowo posłużył się wyrazem „udzieli”, nie zaś „może udzielić”, aby nie pozostawiać wątpliwości, że przepis ten stwarza obowiązek sądu w postaci udzielenia określonego sposobu zabezpieczenia w razie spełnienia ustawowych przesłanek.

Podstawą udzielania zabezpieczenia ma być jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia, co jest dużym ułatwieniem dla pracownika. Należy bowiem pamiętać, że uprawdopodobnienie to nie to samo co udowodnienie roszczenia. 

Z dalszej części przepisu wynika, że w oczywiście bezzasadnych przypadkach sąd będzie mógł odmówić udzielenia zabezpieczenia.

Egzekucja roszczenia dalszego zatrudnienia

Jak czytamy w § 2 art. 755⁵  Kodeksu postępowania cywilnego postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia podlega wykonaniu w drodze egzekucji. Tym samym, zgodnie z art. 743 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego sąd nadaje mu klauzulę wykonalności z urzędu.

Ponadto sąd –  na wniosek uprawnionego pracownika – już w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia może zagrozić zobowiązanemu pracodawcy nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego, na wypadek naruszenia przez pracodawcę obowiązków określonych w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia.

Zgodnie z § 3 art. 755⁵   Kodeksu postępowania cywilnego obowiązany może żądać uchylenia prawomocnego postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia wyłącznie jeżeli wykaże, że po udzieleniu zabezpieczenia zaistniały przesłanki, o których mowa w art. 52 § 1 Kodeksu pracy. Zmiana postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia jest niedopuszczalna.

§ 3 art. 755⁵ Kodeksu postępowania cywilnego wprowadza dodatkową, co ważne – wyłączną w tego rodzaju sprawach – podstawę żądania uchylenia prawomocnego postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, tj. zaistnienie przesłanek rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, określonych w art. 52 § 1 Kodeksu pracy. Jednocześnie zastrzega, że niedopuszczalna jest zmiana sposobu zabezpieczenia.

Na postanowienie w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia przysługuje zażalenie do sądu drugiej instancji.

Pracownik, któremu sąd udzielił zabezpieczenia, powinien być traktowany przez pracodawcę jak każdy inny zatrudniony, co oznacza, że ma prawo do korzystania z wszelkich uprawnień pracowniczych takich jak urlop, zwolnienie od pracy wynikające z przepisów czy premii.

Nowe przepisy znajdują zastosowanie nie tylko do spraw zaistniałych po ich wejściu w życie, ale również do postępowań wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie nowych przepisów.

Walczymy o każdego pracownika – patrz: prawa pracowników.