/ Zajęcie konta bankowego przez komornika – na czym polega i jakie możliwości ma dłużnik?

Zajęcie konta bankowego przez komornika to jedna z najczęściej stosowanych metod egzekucji wierzytelności. Stanowi ona skuteczny sposób na odzyskanie należności przez wierzyciela, ale jednocześnie budzi wiele obaw i pytań wśród dłużników. W niniejszym artykule omówimy, czym jest zajęcie konta bankowego, jak przebiega procedura zajęcia, jakie są zasady egzekucji z rachunku bankowego oraz jakie prawa przysługują dłużnikowi.

Na czym polega zajęcie konta bankowego przez komornika?

Zajęcie konta bankowego to środek egzekucyjny stosowany przez komornika na podstawie art. 889 Kodeksu postępowania cywilnego. Komornik, działając na wniosek wierzyciela (lub w przypadku, w którym wierzyciel nie dokonuje wyboru sposobu egzekucji i komornik ustala w toku postępowania egzekucyjnego, że dłużnik posiada rachunek bankowy w danym banku) kieruje do banku nakaz zajęcia środków pieniężnych znajdujących się na rachunku dłużnika. Po zajęciu środków bank nie może ich wypłacić ani przekazać dłużnikowi – zostają one zablokowane i przeznaczone na zaspokojenie wierzyciela.

Zajęcie rachunku bankowego może obejmować:

• Rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe (ROR),
• Konta oszczędnościowe,
• Konta firmowe, jeśli dłużnik prowadzi działalność gospodarczą,
• Inne rachunki, np. lokaty terminowe (w określonych przypadkach).

Jak przebiega zajęcie konta bankowego?

1. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego

Procedura zajęcia konta bankowego rozpoczyna się, gdy wierzyciel składa wniosek egzekucyjny do komornika. Musi on wskazać odpowiedniego dłużnika oraz podstawę prawną dochodzenia wierzytelności, np. prawomocny wyrok sądu opatrzony klauzulą wykonalności.

2. Zajęcie środków na rachunku

Komornik przesyła do banku zawiadomienie o zajęciu środków dłużnika. Bank, zgodnie z przepisami, ma obowiązek natychmiast zablokować środki objęte zajęciem i przekazać odpowiednią kwotę na konto depozytowe komornika.

Zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego dłużnika dokonywane jest z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia o zakazie wypłat z tego rachunku i obejmuje również kwoty:

1) których nie było na rachunku bankowym w chwili jego zajęcia, a zostały wpłacone na ten rachunek po dokonaniu zajęcia;

2) które zostały wpłacone na inny rachunek, otwarty po dokonaniu zajęcia.

Warto zaznaczyć, że komornicy sądowi posiadaja dostęp do systemu informatycznego OGNIVO, który umożliwia szybką i sprawną wymianę informacji między bankami a instytucjami uprawnionymi do uzyskiwania danych, takimi jak komornicy sądowi, urzędy skarbowe, czy ZUS. Jest to narzędzie, które w znaczący sposób ułatwia proces zajmowania rachunków bankowych oraz lokalizowania majątku dłużnika.

W ramach systemu OGNIVO, instytucje uprawnione mogą uzyskać następujące dane dotyczące dłużnika:

• Informację, czy dłużnik posiada konto w danym banku,
• Rodzaj rachunku (osobisty, firmowy, oszczędnościowy itp.),
• Aktualne saldo (jeśli zajęcie już zostało dokonane),
• Informacje o ewentualnych blokadach na rachunku.

Komornik sądowy przesyła zapytanie przez system OGNIVO do banków w celu ustalenia, czy dłużnik posiada w nich rachunki. Banki odpowiadają w sposób zautomatyzowany, co znacznie przyspiesza cały proces. Po uzyskaniu informacji o rachunkach dłużnika, komornik może za pośrednictwem OGNIVO przesłać do banku zawiadomienie o zajęciu środków. Dzięki temu procedura przebiega sprawnie i minimalizuje opóźnienia związane z tradycyjną wymianą dokumentów papierowych.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami bank przekazuje środki komornikowi niezwłocznie, co w praktyce oznacza najczęściej po upływie 7 dni roboczych od momentu zajęcia, następnie również komornik musi potrącone środki przechować przez minimum 7 dni przed przekazaniem ich do wierzyciela.

Środki zajęte przez bank trafiają na rachunek depozytowy komornika i są przeznaczane na zaspokojenie wierzyciela, zgodnie z kolejnością wynikającą z przepisów prawa:

• Pokrycie kosztów egzekucyjnych (np. opłaty komornicze),
• Spłata należności głównej i odsetek na rzecz wierzyciela,
• Przekazanie pozostałej kwoty (jeśli istnieje) dłużnikowi, jeśli kwota zajęta przekracza wartość zobowiązania.

3. Poinformowanie dłużnika

W większości sytuacji komornik ma obowiązek poinformować dłużnika o blokadzie konta. Dłużnik otrzymuje wówczas od komornika zawiadomienie o dokonaniu zajęcia komorniczego. Zawiadomienie to powinno zawierać szczegóły dotyczące zajęcia oraz wskazanie, w jaki sposób dłużnik może podjąć działania w swojej obronie.

Wyjątek od obowiązku poinformowania dłużnika o zajęciu rachunku stanowi sytuacja, w której wierzytelności są niezapłaconymi alimentami lub rentą. Wówczas nie ma konieczności informowania dłużnika o zajęciu, a bank natychmiast przelewa zajętą kwotę długu na konto organu egzekucyjnego. Jeżeli egzekwowane są wierzytelności innego rodzaju, to po zajęciu konta dłużnik ma siedem dni na obronę.

Z uwagi na fakt, iż komornik sądowy dokonuje sprawdzenia oraz zajęcia rachunku bankowego elektronicznie, co następuje w praktyce często dużo szybciej niż otrzymanie przez dłużnika korespondencji w formie tradycyjnej, dłużnik niejednokrotnie o fakcie wszczęcia egzekucji i zajęcia rachunku bankowego dowiaduje się już zanim otrzyma zawiadomienie o jego zajęciu pocztą tradycyjną.

Egzekucja z konta bankowego trwa do czasu całkowitej spłaty długu. Dopiero po spłacie całego zadłużenia lub po umorzeniu postępowania rachunek bankowy dłużnika zostaje odblokowany. Nastąpi to jednak dopiero, gdy bank otrzyma od komornika informację o uchyleniu zajęcia.

Ograniczenia i ochrona środków na rachunku

Warto wiedzieć, że nie wszystkie środki na koncie dłużnika mogą zostać zajęte przez komornika. Kodeks postępowania cywilnego oraz inne przepisy przewidują pewne wyjątki i limity, które mają na celu ochronę podstawowych potrzeb dłużnika.

Zajęcie konta bankowego przez komornika nie powoduje, że dłużnik automatycznie traci dostęp do wszystkich środków zgromadzonych na rachunku. Zgodnie z przepisami bank może bowiem zablokować tylko kwotę pokrywającą zadłużenie, a poza tym ma obowiązek pozostawić dyspozycji dłużnika tzw. kwotę wolną od zajęcia komorniczego. Obecnie (2024 r.) wynosi ona 75% płacy minimalnej brutto.  Oznacza to, że bank ma obowiązek pozostawić na koncie środki w tej wysokości, nawet w przypadku zajęcia.

Kwotę wolną oblicza się sumując wszystkie wpływy na rachunek dłużnika. Po przekroczeniu kwoty wolnej bank zrealizuje zajęcie egzekucyjne. Kwota wolna od egzekucji nie obowiązuje jednak w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych oraz w przypadku rachunków prowadzonych dla potrzeb działalności gospodarczej.

Ponadto niektóre świadczenia wpływające na rachunek bankowy dłużnika są całkowicie wyłączone z zajęcia komorniczego, np.:

• Świadczenia z pomocy społecznej,
• Świadczenia alimentacyjne (również z funduszu alimentacyjnego) oraz renta alimentacyjna,
• Zasiłki rodzinne,
• Świadczenie 800+.

Jakie możliwości ma dłużnik?

Zajęcie konta przez komornika może powodować dla dłużnika liczne problemy, związane np. z brakiem wystarczającej ilości środków pieniężnych na pokrycie rachunków, rat kredytu etc.

Najprostszym sposobem na zwolnienie konta spod zajęcia jest możliwie jak najszybsze uregulowanie długu. Warto wspomnieć, że im dłuższy czas spłaty długu, tym przyjdzie nam zapłacić większe odsetki oraz dodatkowe opłaty egzekucyjne.

Zadłużenie można spłacić bezpośrednio na konto komornika bądź wierzyciela. Istnieje również możliwość zawnioskowania do banku o realizację zajęcia w ramach kwoty wolnej, a także z wykorzystaniem kwot ustawowo niepodlegających egzekucji. Taki wniosek należy złożyć na piśmie w oddziale banku.

Oprócz spłaty zadłużenia dłużnik, którego konto zostało zajęte, ma prawo podjąć działania zmierzające do ochrony swoich interesów:

• Złożenie skargi na czynności komornika

Na podstawie art. 767 KPC, dłużnik może złożyć skargę, jeśli uważa, że zajęcie środków zostało przeprowadzone z naruszeniem przepisów. Skargę należy wnieść do sądu rejonowego właściwego dla komornika w terminie 7 dni od otrzymania zawiadomienia.

• Wniosek o ograniczenie egzekucji

Jeśli dłużnik znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, może złożyć wniosek o ograniczenie egzekucji, wskazując na szczególne okoliczności, które uzasadniają pozostawienie większej kwoty na koncie.

• Porozumienie z wierzycielem

Dłużnik może próbować negocjować z wierzycielem w celu zawarcia ugody lub ustalenia ratalnego spłacania zadłużenia. Jeśli wierzyciel wycofa wniosek egzekucyjny, komornik zakończy działania.

• Wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego

Dłużnik może wnioskować o umorzenie egzekucji, jeśli spłaci całość zadłużenia lub udowodni, że zobowiązanie nie istnieje.

Zajęcie konta bankowego przez komornika jest skutecznym, ale często dotkliwym środkiem egzekucji. Dłużnik, którego konto zostało zajęte, nie jest jednak pozbawiony możliwości obrony swoich praw. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego oraz innych aktów prawnych przewidują różne mechanizmy ochrony, takie jak kwoty wolne od zajęcia, skargi na czynności komornika czy wyłączenia niektórych świadczeń z egzekucji.

Kluczowe jest szybkie podjęcie działań – czy to w formie negocjacji z wierzycielem, czy złożenia odpowiednich wniosków do sądu lub komornika. Dzięki temu dłużnik może uniknąć niepotrzebnych trudności i skutecznie zadbać o swoje interesy. Jeśli masz wątpliwości co do swoich praw, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią – pomożemy Ci zrozumieć przepisy i znaleźć najlepsze rozwiązanie Twojej sprawy!