/ Upadłość konsumencka przedsiębiorcy

Upadłość konsumencka ma umożliwić osobie zadłużonej, która nie jest już w stanie samodzielnie spłacać swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, całkowite umorzenie zobowiązań finansowych, zarówno tych prywatnych jak i publicznoprawnych, w związku z zaistniałym stanem niewypłacalności a co za tym idzie nowy start bez widma zadłużenia. Mogą z jej dobrodziejstw skorzystać – jak sama nazwa wskazuje – przede wszystkim konsumenci. Jednak, po spełnieniu pewnych warunków, o ogłoszenie upadłości konsumenckiej mogą starać się również byli przedsiębiorcy. W niniejszym artykule wyjaśniamy, kiedy były przedsiębiorca może skorzystać z tej drogi oddłużenia i jakie warunki muszą zostać spełnione, aby doszło do ogłoszenia upadłości konsumenckiej byłego przedsiębiorcy.

Spis treści:

1. Przesłanki do ogłoszenia upadłości konsumenckiej byłego przedsiębiorcy
2. Upadłość konsumencka przedsiębiorcy przed 24 marca 2020 r
3. Przeszkody do umorzenia zobowiązań finansowych byłego przedsiębiorcy
4. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej a prowadzenie działalności gospodarczej w przyszłości

Przesłanki do ogłoszenia upadłości konsumenckiej byłego przedsiębiorcy

Jak wynika z przepisów ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe, aby ogłoszenie upadłości konsumenckiej było możliwe muszą zostać spełnione następujące warunki.

Po pierwsze, dłużnik musi posiadać status konsumenta – upadłość konsumencka przewidziana jest bowiem dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Dla zadłużonego przedsiębiorcy wiąże się to z koniecznością zamknięcia działalności gospodarczej. Po likwidacji przedsiębiorstwa i wykreśleniu wpisu z CEIDG przedsiębiorca uzyskuje status konsumenta, dzięki czemu zyskuje również uprawnienie do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Nie stanowi przy tym przeszkody w ogłoszeniu upadłości konsumenckiej fakt, że zadłużenie byłego już przedsiębiorcy powstało w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej w przeszłości.

Warto podkreślić, że dla uzyskania statusu konsumenta nie będzie wystarczające jedynie zawieszenie działalności przez przedsiębiorcę. Zawieszenie działalności nie uprawnia bowiem do ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Sąd będzie mógł ogłosić upadłość konsumencką w stosunku do byłego przedsiębiorcy tylko wtedy, gdy doszło do wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru CEIDG.

Po drugie, dłużnik musi znajdować się w stanie niewypłacalności. Jak czytamy w art. 11 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Z kolei ust. 1b art. 11 zawiera domniemanie, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Utrata płynności finansowej przez dłużnika odnosi się zarówno do zobowiązań cywilnoprawnych jak i publicznoprawnych (np. wobec ZUS czy urzędu skarbowego), a problemy ze spłatą muszą mieć charakter trwały – sąd nie uwzględni wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej w sytuacji jedynie przejściowych kłopotów ze spłatą zadłużenia.

Upadłość konsumencka przedsiębiorcy przed 24 marca 2020 r.

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej byłego przedsiębiorcy do niedawna (a dokładnie do nowelizacji ustawy Prawo upadłościowe, która weszła w życie 24 marca 2020 r.) było znaczenie bardziej skomplikowaną procedurą. Sąd, zanim ogłosił upadłość, badał m.in. czy dłużnik nie przyczynił się umyślnie bądź wskutek rażącej niedbałości do powstania stanu niewypłacalności oraz czy przedsiębiorca wbrew obowiązkowi, w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, nie zgłosił w terminie 30 dni od dnia powstania niewypłacalności wniosku o ogłoszenie upadłości.

Jeżeli zaistniała którakolwiek z powyżej wskazanych przesłanek, skutkowało to brakiem możliwości skorzystania z upadłości konsumenckiej.

Przeszkody do umorzenia zobowiązań finansowych byłego przedsiębiorcy

Obecnie całe postępowanie dotyczące upadłości konsumenckiej przedsiębiorcy trwa znacznie krócej i kończy się całkowitym umorzeniem długów wtedy, gdy konsument jest niewypłacalny, czyli nie ma praktycznie żadnych zasobów — oprócz rzeczy do użytku codziennego, które nie są włączone do masy upadłościowej. Jeżeli dana osoba posiada jakiekolwiek mienie, sporządza się plan uregulowania długu w celu zaspokojenia żądań wierzycieli.

W praktyce ogłoszenie przez sąd upadłości konsumenckiej nie zawsze jednak skutkuje całkowitym umorzeniem zobowiązań finansowych byłego przedsiębiorcy. Jeżeli dłużnik umyślne doprowadził do stanu niewypłacalności czy też celowo zwiększył jej stopień, sąd może odmówić oddłużenia bądź wpłynąć na ustalenie i wydłużenie planu spłaty zobowiązań. Powyższe jest skutkiem założenia przez ustawodawcę, że nierzetelny dłużnik nie powinien korzystać z dobrodziejstw, które niesie ze sobą upadłość konsumencka.

Ponadto, sąd może postanowić, że postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych będzie prowadzone w trybie upadłości gospodarczej, jeżeli jest to uzasadnione znacznym rozmiarem majątku dłużnika, znaczną liczbą wierzycieli lub innymi uzasadnionymi przewidywaniami co do zwiększonego stopnia skomplikowania postępowania.

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej a prowadzenie działalności gospodarczej w przyszłości

W zapisach ustawy Prawo upadłościowe nie znajdziemy zakazu prowadzenia działalności gospodarczej przez upadłego konsumenta po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej. Nie istnieją żadne przeszkody prawne, aby upadły konsument poprzez prowadzenie działalności gospodarczej zarabiał na swoje utrzymanie, a także na spłatę wierzycieli. Co więcej, zakazanie takiej działalności byłoby niezgodne z Konstytucją, a przede wszystkim przeczyłoby zasadzie swobody działalności gospodarczej (taki pogląd zaprezentował np. Sąd Okręgowego w Szczecinie w postanowieniu z dnia 9 stycznia 2021 r., sygn. akt VIII Gz 215/18).

W myśl art. 62 ustawy Prawo upadłościowe w skład masy upadłości wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego, z wyjątkami określonymi w ustawie. Treść przytoczonego artykułu wskazuje, że nowa firma upadłego konsumenta także zaliczać się będzie do wymienionego zbioru wchodzącego w skład masy upadłości, co jest równoznaczne z tym, że prawa do dochodu osiąganego z działalności dłużnika będą mieć jego wierzyciele.

Upadły konsument, podejmując decyzję o prowadzeniu działalności gospodarczej po ogłoszeniu upadłości, ma więc obowiązek niezwłocznie poinformować o tym syndyka, bowiem w przeciwnym wypadku postępowanie upadłościowe zostanie umorzone a sam upadły narazi się na poniesienie odpowiedzialności karnej. To właśnie syndyk zarządza masą upadłościową, a w konsekwencji — nową firmą dłużnika. W praktyce syndyk uprawniony jest z mocy prawa do zawierania wszelkich umów dotyczących działalności gospodarczej prowadzonej przez upadłego. Jeśli właściciel przedsiębiorstwa nie uwzględni zarządcy i będzie zawierał kontrakty w swoim imieniu, bezwzględnie uznane zostaną one za nieważne.

Podsumowując, zmiana przepisów dotyczących upadłości konsumenckiej z 2020 r. wprowadziła dla konsumentów i byłych przedsiębiorców korzystne zmiany, dzięki którym łatwiej uzyskać ogłoszenie upadłości przez sąd. Mając na uwadze, jakie możliwości daje ogłoszenie upadłości konsumenckiej, warto jednak powierzyć sprawę doświadczonemu prawnikowi zajmującemu się prawem upadłościowym, który doradzi najlepsze wyjście z trudnej sytuacji dłużnika oraz przeprowadzi go przez cały proces ogłoszenia upadłości.